Thursday 29 October 2015

Interview with Ali Akber Soomro by Ayoob Rajpar

    INTERVIEW WITH ALI AKBER SOOMRO BY AYOOB GHAMDIL RAJPER 2K14/130/MC
                                                       
    LIFE IS IN FLUX



Few people live, fewer still think. Hardly anyone lives and thinks at the same time. And to keep living and thinking throughout one’s life is next to impossible. Fortunately, there are some people who go so far as to break this impossibility. Ali Akbar Soomro is one of those breakers.
Ali Akbar Soomro was born in a small village, Chiho, of district Naushahro Feroze in 1950. He studied from primary till masters in his district. He became a teacher at young age and remained committed to his profession until old age. In addition to teaching, he took a voyage through religion, politics and petty businesses. He never married and leads a lonely retired life now.

Q: You were a “nobody” first, then a religious person and then a political activist. How did you take on this zigzag path?

Ans: Honestly, I myself sometimes wonder how I did all this. But this is life and it goes on. Anyway, as far as my religious passion is concerned, almost everyone is more or less religious here. I became what we now call a “fundamentalist” through a company that circumstances forced on me then. My journey towards politics was an extension of this religious fervor. Actually, Sain G. M. sayed wrote a book “Jean Ditho aa Mun” in those days and we came to hear that it was against religion. I wondered how anyone can get away with this heresy. I collected some friends and we decided to write something in reply to the book. For that we had had to read the book completely, we were struck by the realization that whatever Sain G. M Sayed wrote was more or less right. So, this resulted into my shift from religion to nationalism. I wasn’t member of Jeay Sindh and my soft corner toward it lessened as soon as I came touch with communists. And then I completely involved myself in politics by joining communist party.

Q: you had joined PPP, hadn’t you?

Ans: Oh yes, but we can’t say joining or something. Everyone underwent Bhutto fever those days, so I also jumped into flowing Ganga. But, thankfully, the fever vanished and I became extremely disillusioned by Bhutto and PPP when Bhutto came into power.

Q: How about your communist experience?





































Ans: The communist experience was the funniest as well saddest experience of my life. I still remember how highly we were charged by the intoxication of communist dream. We felt classless society, equality, end of exploitation, universal brotherhood was just around corner. We felt everything will be alright. But dreams are dreams. We came to know things aren’t that easy. We came to know society is extremely complex and all our parameters to judge past, present and future are very shallow. There were inner rifts in the party. We Sindhis fought non-Sindhi communists over national question. And then we saw the fall of Berlin Wall, the fall of Soviet Union. So many things happened to turn our beautiful dreams into scary nightmares and we had no option but to quit the party.

Q: Many of your comrades joined other parties as soon as they quit the communist party. Why didn’t join any party?

Ans: Because I couldn’t afford. I was broken. It was a nightmare, as I’ve just said. Agreed, some comrades joined other parties, some joined NGOs, and some became editors. I think the yok of sincerity and honesty was so fixed in my neck that I couldn’t join any party. I don’t know what to say. Those who went here and there for personal interests might be right. They have to earn money, they have to feed their children. But I think what they did was far lower than their status, than their integrity.

Q:  How do you our country now? Are things going well? Is democracy getting strong?

Ans: What democracy, sir? There has been no democracy in Pakistan. We are been deceived in the name of democracy. Even if there was one, it was killed when Sheikh Mujib wasn’t allowed to form government even after winning the elections in 1971. We are being treated like insects. Can a ruler humiliate masses if there is true democracy? No, sir.

Q: You have tried your hand at different small businesses but you don’t seem to have achieved success at any. Why?

Ans: Someone has aptly said that you can’t be a millionaire through honesty. Nothing more to say.

Q: You are famous for changing your opinions from time to time. What is the point of not sticking to any one principle?

Ans: only dead people fixate themselves on something. Everything is in flux, so why get stagnant? Changing one’s opinion means realizing that one was previously wrong. Accepting one’s errors is no easy task and only the truly live people will realize and correct their errors. As for as universal principles are concerned, I firmly stick to them. I believe there should be justice, truth, honesty, equality, respect, trust, wisdom and so on. It’s only opinions that I don’t fixate myself on.

Q: Generally, people resort to religion at the end of their lives. Do you intend to do so?

Everyone has his own reasons. I don’t consider them wrong. As far as I am concerned, I still don’t feel any inclination towards religion.

Q: You are not successful in socially accepted terms. You are not wealthy. You have not married. You are mostly alone. Do you regret the way you have lived your life?

Ans: To hell with socially accepted terms. I am happy with my life. I think the best decision of my life is never to have married. Ask the married people whether they are happy or not. If they are honest, they will cry on your shoulder. And I feel too much peace of mind when I am alone. My success and my wealth is contentment with my life. I have no regrets and I feel myself lucky for that.

This practical work was carried under supervision of Sir Sohail Sangi    

Anwar Baloch Interview by Faryal Abbasi


we will also need his brief introduction and foto.

It should carry ur name, roll number, class, semester, date, personality name, category at the top of the piece.


 فريال



انٽروڊڪشن: انور بلوچ سنڌي ادب ۾ ڪهاڻيڪار ۽ ڊرامانگار آھي سندس ڪهاڻين جا موضوع موجوده سماج مان کنيل آھن ۽ سندس ڪهاڻين جا ڪردار هن ئي سماج جا جيئرا جاڳند آهن ۔ پاڻ هڪ ٻهراري ۾ ڄائو ۽ وڏو ٿيو اتي جا جهڙا جهڳڙا ڏسي هن سماجي سورتحالتي رکڻ شروع ڪيو هن ڪڏهن بہ پنهنجي ڪردارن جا تعارف ڪرائيندي هو ڪابہ جهجهڪ محسوس نہ ٿو ڪري. ايتري قدر جو انهن جون ذاتيون ۽ نالا بہ هوبهو ڏئي ٿو

سوال: توهان پنهنجي تعليم ڪيئن مڪمل ڪئ؟

جواب: منهنجي سليڪشن ٿي هئ پاڪستان انسٽيٽيوٽ پشاور ۾ اتي ٻہ سالن جو ڪورس هليو بي-ايس جي ڊگري ملي هئ مون بي-ايس فاريسٽي ۾ پهرين ٽاپ ڪئ جنهن ۾ مون کي هڪ گولڊ ميڊل ٻہ سلور ميڊل ۽ برائون ميڊل بہ مليو

سوال: توهان فاريسٽ آفيسر هوندي بہ ڪهاڻي طرف ڪيئن آهيان؟ 
جواب: ا صل ۾ مان ڪهاڻي شروع کان لکندو هوئس فاريسٽ آفيسر پو۽ ملي، مان ٻهراري ۾ ڄائو هوئس ۽ قبيلائي طور تي اسان جو اٿڻ ويهڻ اسان بلوچ پو۽ قبيلائي طور تي جيڪي نفرتون ٿينديون آهن يا جهڙا جگهڙا ٿيندا آهن جيڪا ماڻهن کي ورثي ۾ ٿا اهي ڪنهن حد تائين اُ ن ماحول ۾ هوا جنهن ماحول ۾ آئون هئس ننڊپڻ ۾ منهنجو ڏآڏو گذاري ويو ۽ بابا منهنجو پرهيل لکيل نہ هو پر چاچا پرهيل لکيل هو بابا جي پرهيل لکيل نہ هئڻ جي ڪري بابا ڪم کان ڏاڊيون ويسا گهاٽيون ٿيون ۽ جيڪي نفرتون ننڊپڻ کان مان ڏسي ڏسي جوان ٿيس ايتري تائين جو مون هڪڙو امتحان ڏنو جنهن ۾ مان پنهنجي اسڪول ۾ ٻيو نمبر آهيوس تہ مونکي اسڪالرشپ بہ ملڻ شروع ٿي وئي ۽ انهن وقت جو سفيشنٽ امائونٽ هيو انهن کان پو۽ ن ڪوشش ڪئي مونکي مورلي ڊائون ڪرڻ جي اهي سڀ ڳالهيون هيون جيڪا مونکي احساوٽ گهٽجي وئي جو آئون ڪهاڻي جي طرف اچي ويس
توهان جي دڙي شهر ۾ الستي صاحب جيڪو رسالو ڪڊندو هيو انهن ۾ بہ منهنجا آرٽيڪل ڇپبا هئا.

سوال: توهان جو سنڌي ادب ۽ عالمي ادب ۾ پسنديدا ڪهاڻيڪار ڪير آھي؟
جواب: مون عالمي ادب جي باري ۾ ايترو ناهي پڙهيو ڪجهہ پڙھيا آھن ۽ انڊيا ۾ جيئن پريم چند امرتا پريتم
قراتلعين هئ باقي انگريزي ۾ ايترا ناهي پڙھيا، سنڌي ۾ جيڪو آھي حقيقت ۾ لکڻ جي لحاظ کان عبدلقادر جوڻيجو ۽ نورلھُدا نالو گھڻو امر جليل جو آھي ۽ واقعي ۾ گوڊ رائيٽر آھي پر مونکي لکڻ جي لحاظ نورلھدا ۽ قادر جوڻيجو وڌيڪ پسنديدا ليکڪار آھن

سوال:موجوده سنڌي ادب جي بابت ڇا خيال؟ 
جوب: اصل ۾ ميڊيا واري ڳالھ ھلي پئ تہ جنهن طريقي سان ھيئنر حالي ٿي وئي آھي ڪتاب پرھڻ وارا ڪونه ڪي آھن بدقسمتي آھي سنڌي قوم جي اسان هؤ تہ پاڻ کي قومپرست اسان وڏا ماڻھو پنج ڪروڙ آھيون ۽ پنهنجي دماغ طور ڳالهہ ڪريون پيا ٿا پر اسان وٽ %0.000001 بہ اهڙا ماڻھو ڪونه آھن ڪتاب پنھنجي پئسن مان ڪتاب خريد ري ۽ پڙھن انھن جو مين سبب اهو آھي اسان جي پبليشن جڏھن پنج سؤ ڪاپي ڪتاب ڇپائي ٿي ، هؤ تہ پنهنجي پاڻ کي وڏي ڳالهہ ٿا چئون سند جي ھٿن جي ڳالهہ ٿا ڪريون قومپرست ٿا سڏايون پر ادب جي لحاظ کان اسن جي وڏي بدقسمتي آھي اسان سنڌي صرف نبار ئي نبار رهنداسين جنهن قوم ۾ ايترو احساس ناهي منهنجا ڪتاب جيڪي ڇپبا آھن تہ خور سارا اهڙا بہ ماڻھو آھن جيڪي ڏوھراڪو ڏيندا آھن تہ سائين توهان اسان کي نہ ٿا ڏيو معنٰى ٻہ سئو وارو ڪتاب بيستي ماڻھن جي لا۽ سندي ماڻھو ن لا۽ اُ ھي ٻين غلط تي اهلائي ڪيترا پئسا خرچ ڪندا آھن يار دوست پارٽي ۽ ٻين فزول ڪمن ۾ خرچ ڪندا آھن اهڙي نموني اسان جو سياستدان آھي بدقسمتي آھي تہ اسان قومپرست ھيڏيمحل تائين سنڌ مان ھڪڙي بہ نہ نٿو کڻي سڳهي ڇو تہ ليڊر سڏائڻ سولو آهي ۽۽ ليڊر ٿيڻ ڏکيو آهي اُ ها بدقسمتي آھي تہ انهن اهڙي ماحول ۾ ادب پلبو توهان ڇا ٿا سمجهو ڇا اهو نتيجا ڏيندو جيڪي ڪجهہ پڙهي ڪونه ٿو جيڪي ڪري ڪونه ٿو انهن لا۽ اتمنان يا اعتبار نہ ٿي سگهندا

سوال:موجوده سنڌي تعليم جي بابت ڇا خيال آهي؟
جواب:سنڌي تعليم جي باري ۾ وڏا وڏا سڪينڊل ٿين ٿا ٽين ٽين هزار پئسا ڏئي بڙتي ٿين پيا اوتي سنڌي تعليم جو ٻيرو هٿن سان ٻوريو ويو آھي جنهن نظام ۾ critilism هجي جنهن نظام ۾ توهان جي ماڻهن جي تقدير وڏيري جي هٿ ۾ هجي جنهن نظام ۾ سياستدان ماڻهن کي گڏھ ۽ گهوڙن وانگر ھلائيڻ چاهي انهي نظام ۾۾ تعليم ڪونه ايندي آهي انهيَ نظام کي ڄاڻي واري تباهہ ڪيو ويندو آھي ۽ ساڳئي حالت اها سنڌين سان آهي بدقسمتي آهي قوم جي ۽ ماڻھن جي اهو ڇو ڀٽو صاحب 70سالن جي عمر ۾ شھيد ٿيو بينظير کي 8 سال ٿي ويا آھن پر هي ماڻهو ڀٽي جو قرض ٿو رهي ڪو بہ انهن باري ۾ سيريس ناهي نتيجو ڇا آھي جو هي جيڪا جهالت ماڻهن کي ڏئي پئي وئي آھي نہ سياستدان چاهي ٿو تہ ماڻھو ۾ جهالت هجي جيئن انهي جي جهالت مان فائدو کڻا مونکي ڪنهن بہ لحاظ کان انھئ ۾ روشني جي لاٽ نظر نہ ٿي اچي باقي اهيو آھي تہ اڳتي هلي ٻيا چڱا ماڻهو اچن اُ ھي ڪجهہ ڪن سنڌي تعليم جو ٻيرو ٻوريو ويو آھي

سوال:پرنٽ ۽ اليڪٽرانڪ ميڊيا جي ايندڙ واڌ کي اوهان ڪيئن ٿا ڏسو؟
جواب: ٰ چوندا آھين ادب برائي ادب نہ هجي ادب برائي تنقيد هجي جيڪي ادب اچي انهئ لحاظ سان تنقيد ڪيون جيڪڏهن اسان جي ڪهاڻي اُ ن لحاظ سان هجي اهو ماڻجن کي و ڏيکاريندي هاڻي انهيَ لحاظ سان هجي تہ مسئلا جن جي جي بہ ڪري انهن جو حل بہ اهو ڀلي پرنٽ ميڊيا هجي ڀلي اليڪٽرانڪ ميڊيا هجي يا وري رٽن ميڊيا هجي اهيا جيڪڏهن اصلاح جي بنياد کان ئي آھي اها بہ انهي طور تي فائديمند ٿيندي اگر اصلاح جي لحاظ کان ناهي صرف پروفيشن جي لحاظ سان آهي تہ اها ايتري فائديمند ناهي ٿيندي اگر معاشري جي باري ۾ يا انهئ جي خرابيون خاميون اجاگر ڪن ٿيون انهئ کي ظاهر ڪن ٿيون ان جا لکن ٿا خاص ڪري %90 ٻئي کي ڳالهائڻ جي لا۽ يا ٻئي کي خراب چوڻ جي لا۽ استعمال ڪئي وڃي ٿي جيڪڏهن اسان پنهنجو positive attitude رکنداسين تہ يقينق طور تي اها فائيديمند ٿيندي اگر positive attitute نہ هوندو تہ negative هوندو جي ڪا بہ شئ ھجي هو انهيَ کي تباھ ڪندي آهي

 سوال:توهان جي لکيل ڪهاڻين ۽ ڊرامن تي ڪهڙا اثر پيا آھن؟
 جواب: مون پهرين بہ ڳالهہ چئي تہ سنڌي ادب جي بدقسمتي آ ھي جو سنڌي ماڻهو ٻہ سؤ وارو ڪتاب بہ نہ پيا خريد ڪري سگهن جو پبليشن جا 50 70 ڪتاب پنج ست سالن کان پو۽ رڌي ۾ کپائيندا آهن ماڻهن جي لا۽ ويب سائٽ، نيٽورڪ استعمال ڪرڻ سولي آهي ٽي وي ڏسڻ سولي آھي پر ماڻھن جي لا۽ ڪتاب خريد ڪرڻ ۽ پڙھڻ ڏکيو ڪم آهي.

سوال: ڪهاڻين بابت توهان نئي ليکڪارن کي ڪجهہ چوڻ چاهيندا؟ 
جواب:اصل ۾ مسئلو اهيو آھي تہ توهان جي ڪهاڻي تيستائين ڪارائتي ڪانهي جيستائين ڪير انهئ کي پڙھي ڪونه ٿو جيڪڏھن اوهان جي ڪهاڻي کي ڪير پڙھي ٿو ان مان ڪو رستو ڳولي ٿو تہ پو۽ ۽ ٻيو ڇا آھي تہ اسان اڄ بہ اها ڳالهہ ڪنداسين هاڻي توهان سنڌي ٻولين جي ڳالهہ ڪيو اخبار توهان کڻي ڏسو جيڪڏهن توهان ڏسندو تہ 50 انهي ۾ غلطيون نظر اينديون اهڙي نموني سان ڪنهن بہ software ۾۾ ڏسو سنڌي ٻولي ڪانهي ڪا توهان وٽ ايترا ميسيج ٿا اچن انهن ۾ يا تہ انگريزي يا اردو الفابيٽ ۽ اهو ايترو ڪارائتو ناهي ۽ ڪو اسن سان ايترو سيريس بہ ناهي جو اهيو ڪم ڪري اڳئي نموني سان توهان جي سنڌي ڪهاڻي يا سنڌي معاشري جي ڳالهہ ٻڌي ڪونه ٿو تہ ڪرڻ يا لکڻ ۾ ڪو فائدو ناهي اخبار آھي ماڻهو اها پرهن ٿا چار روپي جي اخبار خريد ڪري ٿو ۽ انهي ۾ ايترو مواد هوندو آهي جو ٻہ ٽي ڪلاڪ لڳي ويندا آھن ۽ جيڪو ٽائم بچي ٿو تہ ماڻهو کي اچي اهڙو ادب ڏيو جو ماڻهو ۾ شوق پيدا ٿئي

سوال:اڄ جي سنڌي شاگردن جي لا۽ اوهان ڇا چوڻ چاهيندا؟ 
جواب: سنڌي شاگردن کي پنهنجي علم تي ڌيان ڏيڻ کپي compitation جو دور آهي
 جيترو وڌيڪ compitation ۾ ايندا اوترو هي ڪامياب ٿيندا سنڌي قوم جي لا۽ ٻي ڪابہ سرڪاري واٽ ڪانهي ڪا جيستائين سنڌي ڇوڪرا compitation ۾ اچي پنهنجي جاهہ نہ ولاري تنهن ڪري جيترو بہ ٿي سڳهي تعليم جو شوق ڪن اڄ سنڌي جوان جي رات جيڪا آھي شروع ٿئي ٿي پئي 1 يا وڳئ کان پو۽ رڳو ۽ موبائيل فون ۽ تعليم ڪانه هوندي ۽ سنڌي تعليم جو ٻيرو بہ ٻڏندو بهتر آھي تہ تعليم تي زور ڏين.
اهو صرف ناهي تہ سرڪاري نوڪري هئڻ گهرجي کور سارا ٻيا بہ طريقا اچن آهن 
سنڌي شاگردن جي لا۽ ضروري آھي تہ اهي compitation ۾ اچن.

Faryal Abbasi 2k14/MC/119

Wednesday 28 October 2015

نصرالله ڪابورو

 see format in which have composed and sent. Photo required
ڪامران رب اوڌاڻو
2K14 MC 147

انٽريو
نصرالله ڪابورو دادو ضلعي جي ڳوٺ شهيد مخدوم لال فصل خان ۾1979ع ۾ محمد ابراهيم جي گهر ۾ پيدا ٿيو. پاڻ پراَئمري تعليم گورنمينٽ اسڪول فضل خان ڪابورو مان مئيٽرڪ گورنمينٽ هاء اسڪول  ڪوٽڙي مان ۽ بي ايس سي ۽ ايم اي سنڌ يونيورسٽي مان پاس ڪيائين ۽ پي ايڇ ڊي مڪمل ٿيڻ واري آهي ۽ سائين کي پروفيسر ٿيڻ جو ڏاڌو شوق آهي تاريخ اسلام شعبي ۾ سائين جي شادي 1998 ۾ٿي جن کي ڇهه ٻار آهن. ساڻس ڪيل ڳالهه ٻلهه اخبار پڙهندڙن لاء پيش ڪجي ٿي.

سوال1  هڪ استاد جون علمي ڪهڙيون زميواريون آهي؟
جواب   سب کان پهريون اسان کي جيڪا زميواري پنهنجي ڊيوٽي پوري ڪريون پڙاهڻ لاء اسان مقرر ڪيا ويا آهيون. يا اسان پنهنجي شوق سان مقرر ٿيا آهيون اسان پنهنجي ڪلاس کي ٽائم ڏيون ۽  پنهنجي شاگردن سان سٺو سلوڪ رکون.

سوال2  شاگردن کي موٽيويٽ ڪرڻ لاء توهان ڪهڙا ذريعا استصمال ڪندا آهيو؟
جواب    اسان جو سبجيٽ تاريخ آهي انهي جي لاء اسان پنهنجو ليڪچر هتان پورو ڪري ويندا آهيون.  شاگردن کي وقت به وقت هدايت ڪندا آهيون ڪلاس ۾ پڙهو جنهن ڪم لاء آيا ايو  اهو پريان  ڪريو توهان کي خبر آهي ته اسان وٽ پريان يونيورسٽي ۾ هئينر ماشاالله ڏاڌو ماحول بهترين آهي  پر پريان هن کان سياست گهڻي انوال هئي اهڙي سياست شاگردن جي بلڪي معاشري جي خلاف  هئي لگاتار بائڪاٽ رهيا. اسان جي بار بار اها هدايتون آهن ته توهان  پنهنجا ڪلاس پڙهو ۽ جنهن ڪم لاء توهان جي ماء پيء موڪليو اهي اهو ڪيو.

سوال3   هن وقت يا دور ۾ شاگرد کي جديدد دور جي تاريخ پرهڻ گهرجي يا ان سان گڏوگڏ پراڻي دور جي   تاريخ به پڙهڻ گهرجي؟
جواب    ڏسو نه هن سماج ۾ جيڪڏهن ماڻهو رڳو جبل ۾غار ۾ وهي رهي ڪي زماني ۾ ماڻهن جبلن  غارن ۾ زندگي گزاري هئي ڇا هنن ترقي ڪئي. جديد ۽ قديم پاڻ ۾ گڏ پڙهڻ گهرجن قديم زپاني ۾   انسان گهڻو سٺو معاشرو گذاريو آهي. انهن عروج حاصل ڪيو سبب ڪهڙا هئا زوال حاصل ڪيا   ڪهڙا ۽ جيڪڏهن انسان اها تاريخ پڙهندو ان رستن تي پاڻ هلندو ۽ سٺن ماڻهن جو احوال پڙهي  ماڻهو اوهڙو ٿيڻ ڪوشش ڪندو جئين اسان وٽ سنڌ ۾ شمس علما ڊاڪٽر داود پوٽو هو اهي غريب  هوا انهن به تعليم حاصل ڪري نالو ڪمايو اهڙي نموني سان اسان جي سنڌ سڳوري ۾ ميجارٽي  جيڪي ماڻهو هئا جنهن هڏو وڏو مڪام حاصل ڪيو بيسقلي اهي غريب ماڻهن مان هئا هنن    پنهنجي محنت ڪئي جدجهد ڪئي پنهنجي ڪم سان سچا رهيا.

سوال4    ڇا شاگردن کي دنيا جي تاريخ پڙهڻ ۽ سمجهڻ سان گڏوگڏ اسلامي تاريخ به پڙهڻ۽ سمجهڻ جي  ضرورت آهي؟
 جواب    بلڪل اسان مسلمان جي جيڪا زندگي ڊيپينڊ ڪري ٿي حضرت محمد صلي الله عليه واله وسلم  تي اسان جي زندگي جو هر تريقي ڪار ڏسو نه دور م اسان جي جيڪي ماڻهو سڄو ڏينهن نظر  ترقي ۾ ترقي ترقي ترقي ۽ ترقي اسان جيڪڏهن الله جي نبي جي زندگي جو احوال پڙهون ٿا ته  هن زماني ۾ مسلمان عرب ڪڏيون ترقيون ڪيون ڪيڏا وڏا وڏا پري پري جا ملڪ اسلام جي  دائري ۾ ٿيا ۽ ڪيڏا وڏا مسلمان نچ هئا هر طرف علمي ادبي سياسي ثقافتي هر دور کان هئا انهي جي ڪري ترقي ڪرڻ جي لاء الله جي نبي بلڪل تاريخ پڙهڻ گهرجي بلڪي وڌ ۾ وڌ پڙهڻ گهرجي باڪي جو علم آهي الله هن لاء منه ٿوڙي ڪيو آهي جڏهن الله پاڻ فرمائي ٿو پڙهڻ جي لاء   ڀلي چين وڃڻو په ته وڃو ۽ علم حاصل ڪيو پر طريقي ڪار الله جي نبي جي سنت مطابق حاصل  ڪيو وڃي.
سوال5    اڃ جي شاگرد کي تاريخ پڙهڻ ۽ ان کي سمجهڻ لاء اوهان ڪهڙي صلاح ڏيندا؟ 
جواب     جيڪو هنن کي سليبس ملي ٿو انهن کي يونيورسٽي ۾ يا ڪنهن ٻي اداري ۾ ان کي مڪمل پورو پڙهن گهڻو ڪجه حاصل ڪري سگي ٿو شاگرد کي  پنهنجي  لاء هڪ منزل موئتن ڪرڻ  گهرجي پهريون به مان ارز ڪيو جيڪو اسان آياسين  پهريون اسان کي اهو شوق هو الله سائين   مهرباني سان اسان جو شوق پورو ٿيو  اهڙي نموني سان شاگرد ڪو به ڪم موئتن ڪري ڏکيو يا سکيو پهچي ويندو.

سوال6   توهان ڪو پيغام ڏين چاهيو نئي نسل کي؟
جواب    بس اهو آهي ته علم حاصل ڪيو علم کان بغير ڪا به شئي ناهي. توهان ڏسو اسان جا فور فادر گذاري ويا آهن اهو به پنهنجن مئٽن مائٽن عزيزن جا مثال آهن اسان جي سنڌ جا وڏيرا ڪو ڌاريو ته ناهي اسان جا عزيز آهن سڄي عمر اسان جي ابن ڏاڏن جي گهرن تي جيڪا غلامي ايندي هئي تعليم  حاصل نه ڪري سگيا ائين ئي وچارا گذاري ويا پر جيڪڏهن اهي ماڻهو علم حاصل ڪن ها ته اهڙي  زندگي نه گذارن ها بس علم حاصل ڪجي 

Dr Nadeem Baig -Interview Saira

Oct 27 at 11:51 PM
انٹرویو     ڈاکٹر ندیم احمد بیگ
سائرہ ناصر
 2k14/MC/84


ڈاکٹر ندیم احمد بیگ نے 1997 میں لیاقت ینیورسٹی اف میڑیکل ہیلتھ اینڑ ساءنسس سے ایم بی بی ایس کیا14سالوں سے آپ حلال احمر میں اپنی خرمات انجام دے رہے ہیں۔ آپکا تعلق مڑل کلاس فیملی سے  ہے۔اور اس وقت اپنے ایک زاتی کلینک سے مریضوں کا علاج کر رہے ہیں

سوال:  آپ نے طبی میدان کا انتخاب کیوں کیا ؟ 
جواب: میرے والد صاحب کا انتقال 1992 میں ہوا اور انکی بیماری کے باعث وفات ہونے کی وجہ سے والدہ کی خواہش تہی کہ ایک بیٹا ڈاکٹر بنے . لہذا میں نے اماں کی خواہش پوری کی اور ڈاکٹر بنا ورنہ میرا رجحان انجینیرنگ کی طرف تها

سوال: آپ نے ایم بی بی ایس کرنے کے بعد ایف سی پی ایس  نہیں کیا۔ وجہ ؟
جواب: میڈیکل کا شوق  نہ  ہونے کی وجہ سے اسکی مزید تعلیم پر تواجہ نہیں دی  مگر اپنے پیشے میں کوئی کسر نہیں چھوڑی.

سوال: پاکستان میں میڈیکل یا معالجوں کا کیا مستقبل دیکھتے ہیں ؟
جواب:  اگر محنت لگن اور ایمانداری سے اپنے پیشے کو خدمت سمجھ کر کام کریں تو مستقبل تاریک نہیں ہوگا.

سوال: بجائے ڈاکٹر کے بار بار چکر لگانے اور مہنگی فیسوں کی وجہ لوگ اپنے معالج خود بنتے جا رہے ہیں، آپکا اسکے متعلق کیا کہنا ہے ?
جواب : مریض مرض کے انتہا تک پپھنچنے کے بعد ڈاکٹر کے پاس آتے ہیں  تکلیف کی شدت میں ڈاکٹر سے جلد آفاقے کی امید کرتے ہیں، اب ڈاکٹر کے پاس جادو کی کوئی چھڑی تو نہیں ہے نہ مرض کو جھٹ ٹھیک کر دے اسلئے وہ بہتر اور مکمل علاج کے لئے مریض کو بار بار بلاتا ہے.

سوال: لوگوں میں self medication(خود دوا) کا رجحان بڑهتا جا رہا ہے . اس کی کیا وجہ هے ؟ 
جواب: پیارے پاکستان کے حالات اس کے ذمیدار ہیں . غربت اس کی ذمیدار ہے. 

سوال: کچھ کیسز زندگی پر ااثرات مرتب کر جاتے ہیں، کیا آپکی زندگی میں ایسا کوئی کیس ہوا ہے ؟
جواب: ہاں ایسے کئی   واقعیات ہیں، ایک دفعہ ایک آٹھ سال کی بچی جسکی آنتوں پھٹ جانے کی وجہ سے پیٹ میں فاضل مواد جمع ہو رہا تھا اور تمام ڈاکٹرز ہار مان چکے تھے پر میں پیچھے نہیں ہٹا اورآپرییشن کیا اور بہت پے چیچیدگیوں کا سامنا کیا مگر ہار نہیں مانی  اور کیس حل کیا اور ماشالہ وہ بچی آج دو بچوں کی ماں ہے۔

سوال: کیا کبهی خود کار عمل کے بگڑے ہوے کیسسز کا سامنہ ہوا ؟ 
جواب: جی بہت ایسہے کیسسز آتے ہیں . تین دن سے ملیریا بخار کو عام بخار سمجھ کر خود علاج کرتی خاتون تین منٹ بھی صبر نہیں کر پا رہی تھیں کیوں کے خود کار عمل کی وجہ سے ملیریا بگڑ چکا ہےاور اب وہ زیادہ تکلیف کا شکار ہیں 

سوال: آجکل کونسی بیماری زیادہ پائ جاتی ہے ؟ 
جواب : بلڈ پریشر کا مرض زیادہ عام ہے اور ہائ  بلڈ پریشر اس میں زیادہ عام ہے یہاں تک کے میرے پاس ایک آٹھ سال کی بچی آئ جو کے ہائی بلڈ پریشر کی وجہ سےفالج کا شکار تھیزیادہ تر ہائی بلڈ پریشر مردوں میں پایا جاتا ہے اور  مڈل ایج  خواتین میں لوؤ بلڈ پریشر عام ہے

سوال: ڈاکٹرز اکثر اپنے حقوق کے لئے ہڑتال پر چلے جاتے ہیں جسکا خمیازہ مریضوں کو بھگتنا پڑتا ہے، کیا آپکے مطابق یہ عمل درست ہے ؟۔
جواب: ہر انسان کی اولین خواھش ہوتی ہے کےاسکی زندگی میں آسائشیں ہوں جن کو کمانے کہ لئے ہی وہ دن رات محنت کرتا ہے اگر وہ حاصل نہ ہوں تو آواز بلند کرنا اسکا حق ہے مگر حق کی خاطر اپنے فرض کو نظر انداز نہیں کرنا چاہیے ۔

سوال: بلڈپریشر سے بچاہ کے لۓ کن چیزوں کا خیال کیا جاۓ  ؟
جواب: چکنائ، کالسٹرول،فاسٹ فوڈ کا استعمال نہ کریں . پروٹین،وٹامن ، مچهلی کا استعمال اور روزانہ ورزش کریں

سوال : موسم سرما کی آمدکئی بیماریاں کی  ساتھ آمد ہے، اس سے بچاؤ کے لئے آپ کیا تجویز دیں گے ؟
جواب: گرم کپڑے پہنیں کان اور سینہ خاص طور پر ڈھانک کے رکھیں، موسم سرما میں ڈینگی کے ہونے کے خدشات بڑھ جاتے ہیں تو اس سے بھی بچاؤ کی تدبیر کریں۔

Tuesday 27 October 2015

Riaz Abbasi Interview by Najeeb Chandio

No introduction no name of the interviewer, See in which format u have composed it? 



انٽرويو وٺندڙ نجيب الله چانڊيو
انٽرويو
فنڪار رياض عباسي
سوال(1) سائين اوهان راڳ جي سکيا ڪنهن کان ورتي ۽ اوهان باقائده ڳائڻ ڪڏهن کان شروع ڪيو؟
جواب :  مون راڳ جي سکيا پنهنجي ڏاڏي استاد حاجي محمد جمن عباسي کان ورتي ۽ مون 1992ع ۾ ڳائڻ شروع ڪيو جنهن بعد منهنجي سکيا والد محترم استاد عبدالحميد عباسي کان ٿي.
سوال (2) اوهان ڪهڙي شاعري کي اهميت سان ڳايو آهي ۽ ڪهڙن شاعرن کي ڳايو آهي ؟
جواب : سائين مون شروع کان وٺي تصوف کي اهميت ڏني آهي اهو هن ڪري ته منهنجو صوفياڻو مزاج رهيو آهي ۽ مون سڄي سنڌ جي صوفي شاعرن سچل سرمست ، شيخ اياز ، استاد بخاري ، غفار  تبسم ۽ اسان جو نوجوان شاعر ممتاز کهاوڙ جھڙا صوفي شاعر شامل آهن.          
سوال (3) اوهان جا ڪيترا البم مارڪيٽ ۾ اچي چڪا آهن؟
جواب : ادا منهنجا ٽوٽل 06 البم مارڪيٽ ۾ اچي چڪا آهن.
سوال(4) اوهان کي ملڪ کان ٻاهر پرفارم ڪرڻ جو موقعو مليو آهي؟
جواب : جي بلڪل ادا مون ملڪ کان ٻاهر سعودي عرب ۽ دبئي ۾ دوستن ۽ پرستارن جي اسرار تي  وڃي ڳايو آهي باقي سرڪاري سطح تي يا ڪنهن چينل معرفت ڳائڻ جو موقعو ناهي مليو .
سوال (5) اهي ڪهڙا سبب آهن جو اڄڪلهه سوڀر شاعري نه ٿي ڳائي وڃي؟
جواب : ادا هونئن ته ان جا ڪيترائي سبب آهن پر گھڻو ڪمال اسان جي ميڊيا ۽ چيئنلن جو آهي جتي  سفارشي ڪلچر عام ٿي ويو آهي جنهن ڪري هر ڪو سفارش ۽ پئسن تي گانو رڪارڊ ڪرائي  فنڪار بڻجي وڃي ٿو ۽ نوان فنڪار سوڀر شاعري ڳائڻ بجاءِ بازاري شاعري ڳائن ٿا .         
سوال (6) بازاري شاعري موسيقي کي ڪهڙا نقصان ڏنا آهن؟
جواب : سائين بازاري شاعري موسيقي جا لاھ ڪڍي ڇڏيا آهن ۽ ڪوبه ضابطو ۽ اخلاق ان شاعري ۾   ناهي حالانڪ موسيقي جو تعلق ادب ، شاعري ، ثقافت ۽ قومن جي تهذيب سان آهي سو بازاري   شاعري سماج ۾ غير اخلاقي روين کي فروغ ڏني آهي .
سوال (7) اوهان لطيف سائين جي ورسي واري اسٽيج تي ڪڏهن ڳايو آهي؟
جواب : نه ادا لطيف سرڪار جي ميلي ۾ڳائڻ جو موقعو ناهي مليو باقي سچل سائين جي ورسي تي  پنهنجي فن جو مظاهرو ڪري چڪو آهيان.
سوال (8) سائين موسيقي اوهان جي نظر ۾ ڇا آهي؟
جواب : ادا موسيقي روح جي غذا ۽ تصوف جي نظر ۾ عبادت آهي .
سوال (9) سائين راڳ شوق آهي يا روزگار؟
جواب : راڳ حقيقت ۾ عبادت ۽ اسان جو ورثو آهي.
سوال(10) سائين ثقافت کاتي ۽ سرڪار کي فنڪارن لاءِ ڇا ڪرڻ گھرجي؟
جواب : ادا سرڪار کي فنڪارن لاءِ وظيفا مقرر ڪرڻ گھرجن ۽ راڳ جي سکيا لاءِ ادارا قائم ڪرڻ  گھرجن .
سوال (11) سائين اوهان سيکڙاٺ فنڪارن جي لاءِ ڪهڙو پيغام ڏيندا؟
جواب : ادا موسيقي جي دنيا ۾ اچڻ لاءِ سکيا ضروري آهي ان ڪري نون فنڪارن کي راڳ سکي پوءِ   اچڻ گھرجي .

انٽرويو وٺندڙ نجيب الله چانڊيو
2k14 mass com roll#116

Interview with Amanullah Chandio

There should be introduction. First question is a bad question. very poor. It should carry ur name, personality's name, and category of writing along with ur roll number etc.

Sheeraz Roll No 166
شيراز
سوال اوهان جو تعارف ؟
جواب:منهنجو نالو امان الله چانڊيو ولد مير خان چانڊيو 5 ڊسمبر 1958 ع تي ڳوٺ ڊرٻ ميري خان تعلقي ۽ ضلعي قمبر شهدادڪوٽ ۾ ٿيو آهي منهنجي بنيادي تعليم قمبر جي ملان مڪتب اسڪول مان مئٽرڪ گورنمينٽ هاءِ اسڪول قمبر ، انٽر شاهه لطيف ڪاليج قنبر مان ڪئي منهنجي زندگي جو ڳچ عرصو عوامي خدمت خاص پنهنجي شهر قنبرجي غريب عوام  لاءِ پاڻ  پتوڙو آهي ۽ مان پرائمري استاد طور خدمتون سرانجام ڏنيون آهن ۽ سنڌ چانڊيا ويلفيئر ائسوسيئشن (سچوا) جي باني ميمبرن مان آهيان وڏي عرصي تائين ائسوسيئشن جو وائيس چيئرمين به رهيو آهيان ان کانسواءِ قمبر پريس ڪلب، فرينڊس ويلفيئر آهيان. مون مختلف اخبارن روزانه برسات ، سنڌ، تعميرسنڌ، عوامي آواز، سنڌسجاڳ ، ساوڪ ۾ صحافي طور ڪم ڪيو آهي ۽ مونکي عوامي سماجي ۽ صحافتي خدمتن تي سنڌ شهري اتحاد مڃتا شيلڊ سان گڏ سلام ٽيچر ، عورت فائونڊيشن ، پاڪستان پريس فائونڊي، منسٽري آف سوشل ويلفيئر اسلام آباد طرفان اوارڊ ملي چڪا آهن هن وقت ڄامشوري مان هفتيوار وِک اخبار ڪڍندو پيو اچان.


س: جڏھن اوھان غريب ماڻھن جي تڙپيل حالت ڏسندا آھيو ته ڇا محسوس ٿيندو آھي؟
ج: انسان اندر انسانيت هوندي آهي ته ان کي معاشري ۾ ننڍي برائي به ڏک ڏيندي آھي مان به انسان آھيان    ته پنھنجي ئي ماڻھن کي ڏک ۽ تڪليفن ۾ ڏسي تمام افسوس ٿيندو آھي ۽ ڪم ۾ ڪرڻ اڃا به وڌيڪ جستجو پيدا ٿيندي آھي ته وڌ کان وڌ انساني ڀلائي جا ڪم ڪجن.


س: اوهان جو هن سماجي ڪم ۽ صحافتي ادارن ڏانهن ڪيئن اچڻ ٿيو ڇا سبب هئا؟
 ج: منهنجو 1972 ۾ سماجي خدمتن ڏانهن ڌيان ٿيو ۽ 1998 ۾ صحافت ۾ اچڻ جو شوق ٿيو سماجي خدمتن ڏانهن ان ڪري ڌيان ٿيو جو پڙهيا لکيا ٿياسين ته ڳوٺ ۾ بنيادي سهولتون نه هجڻ ڪري غيرت جو مظاهرو ڪري پنهنجي ڳوٺ ۽ قمبر جي جاکوڙ ڪيم پر سوچم سماجي ورڪر جي حيثيت طور آفيسرن کان لفٽ گهٽ پي ملي تڏهن صحافت ڏانهن لاڙو ٿيو


س: اوهان صحافت جي شعبي ۾ آهيو، ان ۾ اچڻ جو پنهنجو شوق هو يا ڪنهن کان متاثر ٿي ان شعبي (صحافت) کي اختيار ڪيو؟
ج: سماجي خدمتن دوران سوشل ورڪ سميت مختلف اداران ۾ رشوت خور آفيسر خلاف آزواز اٿارڻ لاءِ صحافتي پليٽ فارم قمبر ۾ جوڙيو ۽ سماجي ڪمن ۾ گهٽ رڪاوٽ ٿي.



س: موجوده صحافت تي رشوت جا الزام آهن ان جو سبب ڪهڙو آهي؟
ج:   صحافت عبادت آهي اسان جي دور ۽ اڳئي دور جي صحافت صاف ۽ شفاف آهي ٻاهرين ملڪن ۾ صحافت هن وقت صاف ۽ شفاف آهي ،اسان جي جي ملڪ ۾ صحافتي ادارن جا سياسدان مالڪ پبلڪ سڀني جو گذارو رشوت تي آهي ته اسان جي موجوده صحافت کي صاف ۽ شفاف نه ٿا چئي سگهون بلڪ 100سيڪڙو صحافي ذرد صحافت نه ٿا سمجهون ڇو ته اليڪٽرانڪ ميڊيا ۽ ڪالمن جي ذرعي پرنٽ ميڊيا تي جيڪو ڏسون ۽ ٻڌون ٿا اهو حڪمرانن سياسدانن ملڪ جي وڏن ماڻهن کي ڪڙو سچ صحافي چئي ڏين ٿا


.
 س: اوهان پنهنجي سماجي خدمتن ۾ ڪنهن جي رڪاوٽ سمجهندا آهيو؟
ج: مان پنهنجي سماجي خدمتن ۾ سياسي ليڊرن ، ۽ 2 ٽڪن جي چمچن ۽ رشوت خور آفيسر سوشل ورڪ ۾ اسان جي سماجي ڪمن ۾  رڪاوٽ آهن


س: اسان جي ملڪ ۾ موجوده وقت  گهڻي کان گهڻيون اين جي اوز سماجي ڪم ڪن پيون انهن تي اوهان جي ڪا راءِ؟
ج: اين جي اوز منهنجي نظرن ۾ ته اسان جي ماڻهن کي شعور پيدا پيون ڪن باقي اهڙو ڪو وڏو ڪارنامو نه پيون ڪن


س: اوهان جي نظر ۾ اڄ جي عورت سان ڪهڙا ڪهڙا مسئلا درپيش آهن؟
ج: اسان وٽ الميو اهو آهي ته اڃا تائين اسان جو معاشرو ذهني طور تي ايترو پسمانده آهي جو اهو عورت جو اڳتي وڌڻ برداشت نٿو ڪري، پوءِ ڀل اها عورت ملڪ جي وزير اعظم ئي ڇو نه بڻجي وڃي. اڄڪلهه جي عورت کي نه رڳو گهرو ذميواريون سنڀالڻيون پئجي رهيون آهن پر هوءَ معاشي مسئلن کي به منهن ڏيئي رهي آهي. جيئن عالمي سطح تي اسان جو ملڪ پوئتي پيل آهي، تيئن اسان جو معاشرو به ذهني پسماندگيءَ جو شڪار آهي.


س: پاڪستان ۾ معاشرو ڪيئن تبديل ٿي سگهندو؟
ج: سياسي ليڊر ۽ سياسي ورڪر سماجي خدمتون ڪن ته سماج تبديل ٿيڻ ۾ ڪا دير ئي ناهي.



س: اوهان ملڪي تعليمي نظام کي ڪيئن ٿا ڏسو، ڇا ان ۾ تبديلي جي ضرورت آهي؟
ج: اسان جي ملڪي تعليمي نظام ۾ گهڻي بهتري آئي آهي. پر اڃان وڌيڪ محنت ڪرڻ جي ضرورت آهي. ٻين ملڪن جي ڀيٽ ۾ اسان جو ملڪ تمام گهڻو پوئتي آهي. پر محنت ڪنداسين ته اسان جو تعليمي نظام به بهتر ٿيندو. تعليمي نظام ۾ تبديلي جي تمام گهڻي ضرورت آهي. سياسي مداخلت سبب نااهل استادن کي ڀرتي ڪيو وڃي ٿو.  ان جو سڌو سنئون اثر تعليم تي پوي ٿو. پر جيڪڏهن محنت ڪنداسين ته منزل ضرور ملندي 


س: توهان جي زندگي جي ڪا آخري خوائش؟
ج:  منهنجي زندگي جي آخري خوائش اِها هئي ته مان پيار جو پرڻو نه ڪري سگهيس.


س: توهان جو آخري ڪو پيغام؟
ج:   هر پڙهيو لکيو ماڻهون شاگرد ۽ شاگردياڻي کانسواءِ هر ماڻهون سوشل ورڪ هوئڻ گهرجي ادب جي لحاظ کان هر لکيل پڙهيل ماڻهون صحافي جيڪو سماجي برائين تي ڪالم لکي ۽ چڳائين تي تاريخي ڪالم لکي ائين ڪرڻ سان  دنيا امن جو گوارو بڻجي ويندي.



Interview with Shahid Khan-Olympian by Tehniat Khan

At least 12 questions, it is too short. There should not be question No: .Proper noun should be with caps.  In foto camera is too away. Even ur name is not with cap

-Interview
2k14/MC/99

Muhammad Shahid Khan-Olympian and Lecturer

By
Tehniat khan

Muhammad Shahid khan is an international hockey player.  He was born in Hyderabad. He did his matriculation from Government School and intermediate from government degree college Latifabad. In 2004, he graduated from university of Sindh. Shahid khan He represented Pakistan in Olympics in 1996.

Q1: What struggled you faced to be an Olympian?
Ans: I faced a lot of struggle, I haven’t seen my house for months, got scold from my parents, even they thrown me out of my house beside this I haven’t quit my studies, I continued it with playing hockey because without study there is no future.
Q2: How you became a Professor?
Ans: In 1998, it was a good time for a sportsman. I was hoping that I can play as a Pakistan Hockey player. Suddenly I came to know that I wasn’t playing as a part of it after that I concentrated on my studies in physical n sports department. In 2004, I did bachelors from university of Sindh and in 2012 he was selected as a professor in the same field.
Q3: How many times and in which games you represented Pakistan?
Ans:  On the behalf of Pakistan I played only once and nowadays I’m a referee of Arm wrestling recently in Malaysia. I was there and this wrestling was held all over 8 countries.
Q4: What about your family and how you manage?
Ans:  Basically I belong from a combine family. My brothers were doing my work like dropping my kids and picking them up from school. I am having four kids and 3 daughters and a son.
Q5: You blessed with three daughters, as a sportsman, what sports you’ll choose for your girls?
Ans: Since last 28 years I’m connected with sports I haven’t seen any sports related to girls in Pakistan. If I promote girls or my daughters I’ll try my level best for those sports that I can teach them very well like table tennis, hockey, long tennis and squash.
Q6: You are example for the youth any message would you like to share?
Ans: When we stand to deliver a message we only have few important things to tell, that you can’t built your future by sports u need to be in touch with studies too. Taking future as sports, wouldn’t take you to your perfect destination.

Singer Mai Dhai Interview by Rajesh Kumar


مائي ڌائي 





















سوال: 
اوهان جو تعارف ؟
جواب : مائي ڌائي جو جنم 1945 ع  ڳوٺ حويلي ٺڪر ڇور ضلعي عمر ڪوٽ  ۾ ٿيو ، مائي ڌائي جو لنگاهـه زات (منگڻهار) سان تعلق آهي ، هن جي ماءُ پنهنجي قبيلي ۾ هڪ سٺي ڳائيڻي هئي، جوڌپور ڀارت ۾ پوءِ ورهاگي بعد حويلي ٺڪر ڇور ۾ آئي، هن هتي اچي پنهنجي ڳائيڪي شروعات ڪئي،شادين مرادين جي پروگرامن مان ڪئي  هن وقت هي پاڪستان توڙي دنيا جي مختلف ملڪن ۾ ٻڌي ويندي آهي.


س: اوهان گلوڪار آهيو، ان ۾ اچڻ جو اوهان کي پنهنجو شوق هو يا ڪنهن کان متاثر ٿي ڳائيڻ شروع ڪيو ؟
جواب: اسان جو قبيلو مختلف شادين باراتين ۾ وڃي ڳائيندو آهي، انهي جي ڪري اسان بـه پنهنجي ڳوٺ جي شادين ۾ وڃي ڳائيندا وڄائيندا هئاسين، ان وقت منهنجو پٽ محرم فقير جيڪو مختلف وڏن فنڪارن سان گڏ ڍولڪ وڄايندو هو، پوءِ هڪ ڏنهن هن اچي مونکي چيو تـه موسيقي جي اڳيان وڏي عزت آهي اوهان کي به  اڳتي سڀني جي سامهون ڳائيڻ کپي، پوءِ مونکي بي شوق هو ، ۽ هن وقت جي هڪ نوجوان اديب شاعر سيد سردار شاهـه هن بـه اڳيان نڪرڻ منهنجي مدد ڪئي


سوال: اوهان ڳائڻ جي عرصي دوران ڪهڙين مشڪلاتن کي منهن ڏنو؟؟

جواب: سڀ ڪم تڪليف سان ئي مڪمل ٿيندا آهن، اهڙي طرح مون به گلوڪاري جي عرصي دوران ڏاڍيون تڪليفون سٺيون، منهنجي قبيلي مونکي ٻاهر ڳائڻ کا روڪيو ڇو جو اسان جي قبيلي ۾ صرف گهرن ۾ ڳائڻ جي اجازت هئي، نـ ڪي ڪنهن وڏي پيماني تي مگر مون همت نـه هاري ۽ پنهنجي ڳائڪي جاري رکي.
 .
سوال: اوهان جي نظر ۾ راڳ جي ڪهڙي اهميت آهي.؟؟
جواب: موسيقي هڪ پاڪ پوتر سُرن سازن جي ميلاپ آهي، جيڪي نـه صرف روح کي بلڪي دل۽ دماغ کي سڪون ٿي ڏئي ڇڏي، مگر موسيقي ۾ پاڪيزي هجڻ تمام اهم آهي، هميشه دنيا ان موسيقي کي موٽ ڏيندي آهي جيڪا دل ۽ روح سان ڳائي وڃي. انهي جي ڪري هن دنيا ۾ موسيقي جي وڏي اهميت آهي.

سوال؛ اوهان کي سرڪاري طرح ڪا مڃتا ملي.؟؟
جواب؛ مونکي ائين تـه ننڍا وڏا کوڙ سارا مڃتا  ايوارڊ مليا آهن، مگر سرڪاري سطح تي مونکي ”مائي بختاور ايوارڊ“، سنڌي لينگويج اٿارٽي “ ۽ آمريڪن ميوزيڪل ميلا “ جي طرفان مڃتا ايوارڊ مليا آهي، مگر حقيقت اها آهي تـه مان هميشه ماروئڙن جي موٽ کي پنهنجو ايوارڊ سمجهان ٿي.

سوال: اوهان  راڳ جي سکيا ڪيئن ورتي ۽ ڪنهن کان ورتي ؟؟
جواب؛ منهنجي امان بـه راڳ سان وابستـه هئي انهي جر ڪري ڪڏهن ڪڏهن شادين ۾ مان هن سان گڏ وڃي ڳائيندي هئيس، مگر مان مڪمل طريقي سان راڳ جي سکيا ”مائي کنڊ بائي“ کان ورتي ، جيڪا ٻآڙ مير ڀارت جي هئي، هن مونکي راڳ جي سکيا
لاءِ مونکي پاڻ سان ڳڏ رلايو.



سوال: اوهان جيڪي گيت ڳايا انهن مان اوهان جو پسنديده  گيت ڪهڙو آهي.؟
جواب: مان جيڪي بـه گيت ڳايا اهي سڀ منهنجي پسند جا آهن، ۽ مان ڪوشش اها ڪندي آهيان تـه جيڪي بي گيت ڳايا اهي منهنجي ماروڙئن جي پسند جا بـه هجن، مگر مونکي سڀ کان وڌيڪ پسند هن وقت جو گيت آهي ” ڪڏي آئو ني “ جيڪو مون پاڪستاني گلوڪار عاطف اسلم سان ڳايو، جنهن مونکي وڌيڪ شهرت ڏياري.
.
سوال؛ اوهان ٻاهرين ملڪ ۾ ڳايو ۽ سنڌ ۾ بـه ، اوهان کي هتان جي ٻڌندڙ ۽ هتان جي ٻڌندڙ ۾ ڪهڙو فرق نظرآيو.؟
جواب: اسان وٽ ڪلا اتري آهي ته جو اسان ڪنهن بـه ملڪ ۾ وڃي پنهنجي ڌرتي جو نالو روشن ڪري سگهون ٿا، مگر بدقسمتي اها آهي ته ان ڪلا جي هتي اها قدر ناهي ، اها موٽ نٿي ملي جيڪا پرڏيهـه  مان ملندي آهي، هُتان جا ماڻهون قدر دان آهن، اهي موسيقي کي روح سان ٻڌندا آهن.

سوال: اوهان کي ڪهڙي ٻولي ۾ ڳائڻ سوُلو لڳندو آهي.؟
جواب: اسان جي ڌرتي صوفين جي آهي انهي جي ڪري هتي مختلف ٻوليون ڳالهايون وڃن ٿيون انهي ڪري
منهنجي هميشه اها ڪوشش هوندي  آهي تـه مان هر انهي ٻولي ۾ گايان
 ڳايان جيڪا منهنجي ڌرتي ۾ ڳالهائي ٿي وڃي . پر مونکي ڍاٽڪي ٻولي ۾ ڳائڻ تمام سولو لگندو آهي.

سوال: اوهان جو ڪو پيغام ؟؟
جواب؛ اسان جتي رهون ٿا اتي هنر تمام گهڻو موجود آهي ، مگر اسان وٽ سماج جو رڪاوٽون گهڻيون آهن، انهي جي ڪري اسان جا نوجوان خاص ڪري  عورتن لاءِ اسان وٽ اهو ماحول آهي تـه اسان جي سماج ۾ عورت جوگهر کان اڳتي نڪرڻ برداشت نٿو ٿي صرف گهر تائين محدود رکيو وڃي ٿو، هن سوچ کي تبديل ڪري هنن کي پنهنجا حق ڏنا وڃن تـه جئين هو بـه اگتي اچي سگهن، ۽ دنيا ۾ مشهوري ماڻي سگهن.

نالو: راجيش ڪمار

رول نمبر 2k14/mc/78

Composing in very bad format. plz make it simple.. 

 It should carry ur name at the top and also mention at the top the category of writing means interview, profile etc. file name should be proper. . Preferablly send ur piece from ur own mail, so that u can get feedback properly and timely




Baalik SIndh interview by Mumtaz Jamali

 ٻالڪ سنڌي (فنڪار) جو انٽرويو باءِ ممتاز علي جمالي  2  انٽرويو
k14/mc/159

 Please do not send in formatting. send just in simple composed form. 
 فنڪار پنهنجي مُلڪ جو سرمايو هوندا آهن، ۽ پنهنجي ثقافت جو حصو هوندا آهن، نـه صرف هو پنهنجي ڌرتي جو نائون روشن ڪندا آهن بلڪي پنهنجي سُر ساز ۾ پنهنجي ڌرتي ڌڻين جي ڏک درد ڳائي دنيا تائين پهچائيندا آهن، اسان جي سنڌ ڌرتي بـه اهڙين قدرتي ڏات مليل فنڪارن سان ڀريل آهن، جنهن جي آواز ۾ مٺاس درد سمايل هوندو آهي،

1986ع ۾ ڳوٺ موندر شاهاڻي دادو ۾ جنم وٺندڙ ذاهد علي شاهاڻي عرف ٻالڪ سنڌي ولد بخشل شاهاڻي، بـه اهڙو فنڪار آهي جنهن جي آواز ۾ درد ڏک سمايل آهي،  هن جيڪا زندگي گزاري تقريبن سڄو وقت موسيقي تي وقف ڪيو، اچو تـه هن سان ڳالهـه ٻولهه ٿا ڪيون.

سوال: توهان کي موسيقي جو شوق ڪئين ٿيو ۽ توهان موسيقي جي سکيا ڪٿان ورتي؟
جواب: منهنجو والد صاحب مرحوم بخشل شاهاڻي راڳ، ساز، جو استاد هيو، پاڻ ميوزيڪ ڪمپوز بـه ڪندو هو ۽ رِڌم بـه ٺاهيندو هو، هن کي هر ساز جي تمام گهڻي ڄاڻ هئي، بابا سائين جي ان وقت استاد بخاري جي نالي ڪلب هوندي هئي، جڏهن مان 10 سالن جو ٿيس تـه  اتي مان اڪثر ويندو هئس، هڪ ڏنهن بابا سائين مونکي چيو تـه ٿورو ڳائي ٻڌا خبر پئي تـه تون سُر ۾ آهين يا نا.؟ ان وقت مون ٿورو ڳايو ۽ بابا سائين مونکي چيو تـه تون سُر ۾ بـه آهين ۽ گُر ۾ بـه آهين، بس ان ڏنهن کان بعد مونکي پاڻهي ڳائڻ جو شوق ٿي پيو ۽ اتان پوءِ بابا سائين کان سُر ساز سکڻ لڳس، شروعات ۾ باجو وڄائڻ بابي کان سکيس، مگر مڪمل ڳائيڻ مان استاد عبدالغور خيرپور ميرس  واري کان سکيس، بعد ۾ استاد منظور بـه مون مٿان محنت ڪئي ليڪن ان سان گڏو گڏ استاد بخاري جو مان پيارو شاگرد هوندو هئس، استاد بـه مونکي موسيقي جي گهڻي ڄاڻ ڏني اتري قدر هو جتي بـه ويندا هئا مونکي وٺيون ويندا هئا ۽ پاڻ سان گڏ ويهاريندا هئا..

سوال: توهان جي نظر ۾ موسيقي ڇا آهي.؟
جواب: اسان جي هن سماج ۾ ڪافي مذهبن ۾ خدا کي راضي ڪرڻ لاءِ بـه موسيقي ڪئي ويندي آهي، منهنجي محبوب کي مڃائيڻ لاءِ اڳين زماني جا بادشاهـه وڏيون موسيقي جون محفلون ڪرائيندا هئا، ۽ جڏهن ڪنهن کي ڪاميابي ملندي آهي تـه بي هو موسيقي ٻڌندو آهي، ڪنهن کي ڏک درد سور ملندو آهي تـه اهو بـه تنهائي ۾ موسيقي ٻڌندو آهي، انهي مان اهو ثابت ٿي ٿو تـه انسان ۽ موسيقي جو رشتو تمام پراڻو ۽ گهرو آهي، موسيقي روح جي غذا آهي، پر ان کي ان طريقي سان ڳايو وڃي ، جيئن صوفياڻا ڪلام آهن، ڪوالي آهن، غزل آهن، هن کي صوبر انداز ۾ ڳايو وڃي هميشه صوبر قسم جي شاعري ڳائي وڃي جيئن استاد بخاري ، شيخ اياز، حليم باغي، احمد خان مدهوش، اياز گل ،جون سڪون ڏيندڙ شاعريون آهن ۽ انهن کي اهڙي انداز ۾ ڳايو ويو جو ٻڌندڙ جو من تن ۽ روح جهُومي پوندوآهي باقي اڄ ڪلهـه جي راڳ کي مان موسيقي نٿو سمجهان اهو ڪمائي جو هڪ نئو طريقو آهي، حقيقت موسيقي اها آهي جنهن کي ٻڌڻ سان انسان مدهوش ٿي وڃي..

سوال: اوهان ماضي جي شاعرن جا لکيل گيت ۽ موجوده دور جي شاعرن جي گيت کي ڪئين ٿا ڀيٽو؟
جواب: ڏينهن رات جو فرق آهي استاد بخاري، شيخ اياز، تاجل بيوس، عبدالغفار تبسم، حليم باغي جي لکيل گيتن ۾ پنهنجائپت آهي، اهي شاعر هميشه حقيقي شئين تي لکندا هئا، اهي سنڌ ڌرتي سان محبت جو اظهار پنهنجي شاعري زريعي ڪندا هئا ،پنهنجي محبوب جي تعريف بـه شاعري ذريعي ڪندا هئا ، ۽ اها شاعري جيڪو بـه ٻڌندو هو تـه ائين سمجهندو هو ڄڻ هن مون تي لکي آهي شاعري، اڳئين دوُر جا شاعر انقلابي شاعريون ڪندا هئا، مگر مونکي ان جهڙو ڪو بـه شاعر هن دوُر ۾ نظر نٿو اچي،  ڇو جو  اڄ ڪلهـه جا شاعر بس نـه ڪافي جي خبر هوندي اٿن نـه بهر وزن جي، مڙئي شاعري ڪري پوءِ پئيسن تي گيت چورائيندا آهن جيڪو تمام بلڪي مان چوان ٿو انتهائي غلت عمل آهي انهي سان سنڌي موسيقي کي وڏو ڌڪ ٿو رسي، ليڪن اڄ بـه ڪجهـه اهڙا شاعر آهن جيڪي استاد بخاري شيخ اياز ، جون سڪون لاهيندا آهن جئين عبدالغفار تبسم، انور قمراڻي، معزم فقير جهڙا شاعري جنهن جي هر نئي شاعري جي اچڻ تي ماڻهون بي صبري سان انتظار ڪندا آهن.

سوال: توهان جو نالو زاهد کان ٻالڪ سنڌي ڪيئن پيو؟
جواب: انسان 14  سالن تائين ٻار هوندو آهي ۽ انهي دوُران جي عمر واري ٻار کي ٻالڪ چوندا آهن مان جڏهن ننڍو هئس ۽ استاد بخاري ۽ استاد منظور سخيراڻي سان گڏجندو هئس تـه هو مونکي ٻالڪ چوندا هئا ڇو جو مان ان وقت 11 سالن جي عمر جو هئس. جڏهن مان ان ننڍي عمر جو هئس تـه مان  تمام گهڻا قومي گيت ڳائيندو هئس، هڪ ڏنهن هڪ محفل ۾استاد بخاري ۽ استاد منظور ٻئي گڏ هئا اتي مان قومي گيت ڳايو، ان تي استاد بخاري ڏاڍو خوش ٿيو، جنهن تي استاد بخاري ۽ استاد منظور سخيراڻي ملي ڪري منهنجو نالو ٻالڪ سنڌي رکيو جيڪو اڄ تائين منهنجي سڃاڻپ آهي.
سوال: سنڌ حڪومت سنڌي موسيقي تي ڪهڙو ڪم ڪري ٿي؟ڇا توهان ان مان مطمعين آهيو؟؟
جواب: بلڪل بـه نـه، ڇو جو اڄ ڪلهـه سفارشي دوُر اچي ويو آهي، فنڪارن کي سفارشن تي ايوارڊ ملن ٿا، ڪڏهن هنن کي بيسٽ سنگر ايوارڊ تـه ڪڏهن ڪهڙا ايوارڊ ٿا ملن،  مگر جنهن فنڪار سڄي عمر سڄي حياتي هن موسيقي کي ڏني اهو اڄ بـه بک ٿو مري مگر جيڪي فنڪار ڪنهن منسٽر جا مائيٽ آهن، اهي ايوارڊ کنيو ٿا وڃن، اتري قدر جو اسان جهڙن فنڪارن کي هاڻي صقافت کاتي طرفان رکايل پروگرامن ۾ دعوت بـه نٿي ملي، انهي جي ڪري اسان جهڙا فنڪار موسيقي کان الڳ ٿيندا ٿا وڃن جنهن فنڪار جو نالو ڳوٺ ۾ بـه ناهي انهن کي سفارش تي فنڊ بـه ملن ٿا، انهن کي حڪومت طرفان سهائيتا بـه ملي ٿي مگر افسوس جي ڳالهه آهي تـه استاد محمد جمن جهڙا امر فنڪار بـه بک وگهيو مرن ٿا ۽ مونکي لڳي ٿو اگر ڪجهه سالن تائين اهو ساڳيو حال رهيو ته مونکي انتهائي ڏک سان چوڻو ٿو پئي ٿو  تـه اسان سنڌ جي موسيقي ختم ٿي ويندي، ۽ سنڌ جي ثقافت جو اهم حصو موسيقي آهي، اگر اها ختم ٿي وئي تـه اسان جي ڌرتي ۾ سنڌي ٻولي بـه ختم ٿي ويندي.

سوال: سنڌي موسيقي جي لاءِ سنڌي ميڊيا جي ڪردار مان مطمعين آهيو اوهان؟
جواب: جڏهن سنڌي چينل نـه هئا تـه ان وقت سرڪاري ٽي وي هوندي هئي، انهي تي اگر ڪو سنڌي گانو هلندو هو تـه گهر ڀاتي سڀ ڪم ڪار ڇڏي اهو گانو ٻڌندا هئا، ۽ هڪ دفعو اگر سرڪاري ٽي وي ۾ ڪو گانو هلندو هو تـه ماڻهون ان فنڪار کي وڏي چاهـه سان انهي کي پنهنجي محفلن ۾ گهرائيندا هئا، بعد ۾ جڏهن سنڌي ميڊيا جو وجود پيو تـه اسان اڃا ويتر خوش ٿياسين تـه هاڻي وڌيڪ نوان نوان فنڪار ايندا، شروع شروع ۾ سنڌي چينل اهو اصول معتارف ڪرايو تـه سُر ڪنهن جي ڪاپي ٿيل نـه هجي، شاعري ڪنهن جي ڪاپي ٿيل نـه هجي، پنهنجا سُر هجن، پنهنجو ڌُن هجي، نت اهو گانو ٽي وي تي نـه هلايو ويندو هو، مگر آهستي آهستي اهي اصول روزي روٽي ۾ تبديل ٿيندا ويا، ۽ هاڻي اهي اصول نالي ماتر بـه نـه رهيا، اڄ ڪلهه سنڌي ميڊيا ڪمائي جا اڏا ٿي ويا آهن، سُر ڪهڙو به هجي، تال ۾ گانو هجي نـه هجي، بس پئيسه ڏيو ۽ پنهنجي پسند جي وقت گانو هلايو پوءِ ڪنهن کي پسند هجي بـه يا نـه، انهي جي ڪري نوان شوق رکندڙ فنڪار پنهنجو گانو ”ٽي وي“ تي هلائڻ لاءِ پنهنجون ٻنيون وڪڙندا آهن، ڍور ڍڳا وڪڻدا آهن، کوڙ سارا مان اهڙا فنڪار بـه ڏيٺا جيڪي مزدوري ڪري پئيسه ڳڏ ڪري پنهنجو گانو ”ٽي وي“ تي هلائندا آهن، انهي جي ڪري افسوس سان چوڻو ٿو پئي تـه اسان جي سنڌي چينلن جو ڪردار تمام مايوس ڪندڙ آهي.

سوال: نوان کندڙ نوجوانن کي ڇا ڪرڻ گهرجي انهن لاءِ ڪو پيغام؟
جواب: اڄ ڪلهـه جديد دوُر اچي ويو آهي، ڪمپيوٽر جو دوُر آهي، کا سکيا ڪانهي ڪا تربيت ڪانهي اچن ٿا گيت ڳائين ٿا، پوءِ ٿيندو اهو آهي تـه جنهن سڄي عمر راڳ کي ڏني آهي اهو بـه فنڪار تـه جنهن هڪڙو ڪلام ڳايو تـه اهو بـه فنڪار آهي. اسان وٽ اهو الميو آهي تـه اسان تمام بي صبرا آهيون اسان چاهيندا آهيون تـه هڪ ڏنهن ۾ راڳ سکون ٻي ڏينهن فنڪار ٽين ڏينهن ماڻهون اسان کان آٽوگراف وٺن، مگر ڪاميابي ماڻڻ لا۽ ائين ناهي ٿيندو، اسان جا فنڪار پنهنجي مشهوري لاءِ ڳائيندا آهن، مگر انهن کي موسيقي جي اهميت جي خبر ناهي تـه موسيقي ڇا آهي، ان جا ڪترا قسم آهن، سُر ڇا آهن، سنگيت ڇا آهي اهي شيون ڄاڻڻ ضروري آهن، نوان سکندڙ پهريان موسيقي جي اهميت سمجهن، تـه موسيقي آهي ڇا.؟ پوءِ ڪنهن سٺي استاد کان تربيت وٺن جئين ڪو ڪلام ڳائين تـه انهن کي خبر هجڻ هگرجي تـه اهو ڪهڙي قسم جو ڪلام آهي، انهن ۾ ڪهڙا سُر آهن، اهي سڀ ڄاڻن پوءِ ڀلي اچي ڳائين.






Interview with Mustaqeem by Sajjad Ali

Un-Edited 
Very poor 
Ur name in urdu should also be in the file. Roll Number, class, semester,  and date 
No need of question numbers
There are too much mis-spelling
In interview  do not write, " Sir" , "Janab" 



مستقیم خان کا خصوصی انٹرویو
مستقیم خان ایک خوش مزاج صحافی اور کلم نگار ہیں جو کے جیو اور جنگ کے رپورٹر بھی ہیں اور اس وقت کوٹری پر یس کلب کے صدر کی حثیت سے بھی اپنی کاوشیں سر انجام دے رہے ہیں ان کی پیدائش 1880 میں لاڑکانہ میں ہوئی جو کے ان کا آبائی گاؤں بھی ہے ۔
سوال ۔سر صحافت کا شوق بچپن سے ہی تھا یا اس کے جذبات جاوانی میں ابھرے
جواب ۔  جس دور میں ہم پیدا  ہوئے ان دنوں میں تو ہمارے گھر میں دو ہی پیشوں کو اہمیت دی جاتی تھی ایک ڈاکٹر اور دوسرا انجینئر، لیکن قسمت کو کچھ اور ہی منظور تھا میں اسکول سے جب بھی واپس اتا تو ابا جان 2  سے 4 بجے تک ریڈیو سے خبریں سنتے اور میں بھی اپنا ہوم ورک کرتا مجھے اس دن سے خبریں سننے کی عادات پڑ گائی جس سے میرے شوق نے امید کی پہلی منزل پار کی ۔

سوال۔اپ کی زندگی کا کوئی ایسا واقعہ جو اپ کی صحافت سے جڑا ہوا ہو۔
جواب۔میرے لئے ہر دن کا آغاز ایک نئی واقعہ سے ہوتا ہے ہرنیا  واقعے پچھلے واقعات کو بھلا دیتا ہے ۔
سوال ۔ اپ کیا سمجھتے ہیں کہ اپ کی نظر میں صحافت کی بنیاد کن چیزوں پر ہے ۔
جواب ۔سچائی ،ایمانداری  مضبوط بنیاد ہے پاک صحافت کی ،لیکن وطنے عزیز میں کچھ ایسے بھی لوگ ہیں جو اس پاک عبادت کو بیچنے کا صودا چند ٹکو کے ایواظ میں کرتے ہیں

4سوال ۔سر  صحافت کے ساتھ ساتھ زمینداری ذاتی شوق ہے یا صرف پیسہ کمانے کا ذریعہ 
جواب۔ دیکھیں جناب پیسہ اس دنیا میں زندگی گزارنے  کی بنیادی ضروریات ہے تاہم مجھے وطن کی مٹی سے زیادہ محبت ہے اگر چاہتا تو زمینے بیچ کر کاروباری بھی کرسکتا تھا اور یہی اس بات کا ثبوت ہے۔

سوال  امومن صحافت میں دوست کم  دشمن زیادہ بنتے ہیں اپ کے دوست زیادہ ہیں یا دشمن 
جواب۔ میرا کام ہے سچ کو کو سامنے لانا اور جن کو سچ کڑوا لگتا ہے ظاہر ہے وہ تو موقع کی تلاش میں ہونگے مجھے نہیں معلوم میں نے کیتنے دوشمن پالے ہوئے ہیں لیکن وہ کہتے ھیں نہ جسے اللہ رکھے اسے کون چکھے

7سوال۔ سر آۓ دن صحافیوں کے قتل کی خبریں آتی ہیں اپ کو سب سے زیادہ دکھ کس صحافی کے قتل پر ہوا 
جواب۔ والی خان بابر کا قتل پورے ملک کی صحافت کا قتل ہے وہ میرے بہت اچھے دوست بھی تھے ان کا دکھ اج بھی میرے دل میں تازہ ہے

سوال۔صحافت میں اپ کی انسپائیریشن کون ہے 
جواب ۔ شازیب خان زادہ سے کافی حد تک موتاسر ہوں
سوال۔ سر اپ کی نظر میں صحافت کے معنی کیا ہے
جواب۔ دیکھیں جی میری نظر میں صحافت کا مقصد عوام کی آواز کو سب کے سامنے لانا ،ان پر سب کی توجہ لانا ایسے لوگ جو سب کی نظروں سے اوجھل ہے ان کی آواز ائوانوں تک پہنچانے کوہی صحافت کھتے ہیں

سوال  صحافت کی روکاوٹ اپ کسے سمجھتے ہیں
جواب۔ صحافت کی اصل روکاوٹ دہشت گردی ہے

سوال۔  اپ کا مشغلہ کیا ہے 
جواب۔ موجھے جانوار پالنے کا بڑا شوق ہے
سوال۔ جانوروں میں اپ کا کون سا پسندیدہ جانور ہے 
جواب ۔مجھے بلی بہت پسند ہے

سوال۔سر  صحافت میں اپ کی پسندیدہ کتاب کون سی ہے
جواب۔ابھی تو خیر کوئی نہیں ہے البتہ جوانی میں ہسٹوریکل کتاب پڑھنے کا بہت شوق تھا

سوال۔ اپ کو یوتھ سے کیا امیدے ہیں ۔
جواب ۔ پاکستان کی اصل بنیادی ضرورت ہے نوجوان نسل اور وہ ہی روشن پاکستان ہیں