Anwar Baloch Interview by Faryal Abbasi

we will also need his brief introduction and foto.

It should carry ur name, roll number, class, semester, date, personality name, category at the top of the piece.

 فريال



انٽروڊڪشن: انور بلوچ سنڌي ادب ۾ ڪهاڻيڪار ۽ ڊرامانگار آھي سندس ڪهاڻين جا موضوع موجوده سماج مان کنيل آھن ۽ سندس ڪهاڻين جا ڪردار هن ئي سماج جا جيئرا جاڳند آهن ۔ پاڻ هڪ ٻهراري ۾ ڄائو ۽ وڏو ٿيو اتي جا جهڙا جهڳڙا ڏسي هن سماجي سورتحالتي رکڻ شروع ڪيو هن ڪڏهن بہ پنهنجي ڪردارن جا تعارف ڪرائيندي هو ڪابہ جهجهڪ محسوس نہ ٿو ڪري. ايتري قدر جو انهن جون ذاتيون ۽ نالا بہ هوبهو ڏئي ٿو

سوال: توهان پنهنجي تعليم ڪيئن مڪمل ڪئ؟

جواب: منهنجي سليڪشن ٿي هئ پاڪستان انسٽيٽيوٽ پشاور ۾ اتي ٻہ سالن جو ڪورس هليو بي-ايس جي ڊگري ملي هئ مون بي-ايس فاريسٽي ۾ پهرين ٽاپ ڪئ جنهن ۾ مون کي هڪ گولڊ ميڊل ٻہ سلور ميڊل ۽ برائون ميڊل بہ مليو

سوال: توهان فاريسٽ آفيسر هوندي بہ ڪهاڻي طرف ڪيئن آهيان؟ 
جواب: ا صل ۾ مان ڪهاڻي شروع کان لکندو هوئس فاريسٽ آفيسر پو۽ ملي، مان ٻهراري ۾ ڄائو هوئس ۽ قبيلائي طور تي اسان جو اٿڻ ويهڻ اسان بلوچ پو۽ قبيلائي طور تي جيڪي نفرتون ٿينديون آهن يا جهڙا جگهڙا ٿيندا آهن جيڪا ماڻهن کي ورثي ۾ ٿا اهي ڪنهن حد تائين اُ ن ماحول ۾ هوا جنهن ماحول ۾ آئون هئس ننڊپڻ ۾ منهنجو ڏآڏو گذاري ويو ۽ بابا منهنجو پرهيل لکيل نہ هو پر چاچا پرهيل لکيل هو بابا جي پرهيل لکيل نہ هئڻ جي ڪري بابا ڪم کان ڏاڊيون ويسا گهاٽيون ٿيون ۽ جيڪي نفرتون ننڊپڻ کان مان ڏسي ڏسي جوان ٿيس ايتري تائين جو مون هڪڙو امتحان ڏنو جنهن ۾ مان پنهنجي اسڪول ۾ ٻيو نمبر آهيوس تہ مونکي اسڪالرشپ بہ ملڻ شروع ٿي وئي ۽ انهن وقت جو سفيشنٽ امائونٽ هيو انهن کان پو۽ ن ڪوشش ڪئي مونکي مورلي ڊائون ڪرڻ جي اهي سڀ ڳالهيون هيون جيڪا مونکي احساوٽ گهٽجي وئي جو آئون ڪهاڻي جي طرف اچي ويس

توهان جي دڙي شهر ۾ الستي صاحب جيڪو رسالو ڪڊندو هيو انهن ۾ بہ منهنجا آرٽيڪل ڇپبا هئا.

سوال: توهان جو سنڌي ادب ۽ عالمي ادب ۾ پسنديدا ڪهاڻيڪار ڪير آھي؟

جواب: مون عالمي ادب جي باري ۾ ايترو ناهي پڙهيو ڪجهہ پڙھيا آھن ۽ انڊيا ۾ جيئن پريم چند امرتا پريتم

قراتلعين هئ باقي انگريزي ۾ ايترا ناهي پڙھيا، سنڌي ۾ جيڪو آھي حقيقت ۾ لکڻ جي لحاظ کان عبدلقادر جوڻيجو ۽ نورلھُدا نالو گھڻو امر جليل جو آھي ۽ واقعي ۾ گوڊ رائيٽر آھي پر مونکي لکڻ جي لحاظ نورلھدا ۽ قادر جوڻيجو وڌيڪ پسنديدا ليکڪار آھن

سوال:موجوده سنڌي ادب جي بابت ڇا خيال؟ 

جوب: اصل ۾ ميڊيا واري ڳالھ ھلي پئ تہ جنهن طريقي سان ھيئنر حالي ٿي وئي آھي ڪتاب پرھڻ وارا ڪونه ڪي آھن بدقسمتي آھي سنڌي قوم جي اسان هؤ تہ پاڻ کي قومپرست اسان وڏا ماڻھو پنج ڪروڙ آھيون ۽ پنهنجي دماغ طور ڳالهہ ڪريون پيا ٿا پر اسان وٽ %0.000001 بہ اهڙا ماڻھو ڪونه آھن ڪتاب پنھنجي پئسن مان ڪتاب خريد ري ۽ پڙھن انھن جو مين سبب اهو آھي اسان جي پبليشن جڏھن پنج سؤ ڪاپي ڪتاب ڇپائي ٿي ، هؤ تہ پنهنجي پاڻ کي وڏي ڳالهہ ٿا چئون سند جي ھٿن جي ڳالهہ ٿا ڪريون قومپرست ٿا سڏايون پر ادب جي لحاظ کان اسن جي وڏي بدقسمتي آھي اسان سنڌي صرف نبار ئي نبار رهنداسين جنهن قوم ۾ ايترو احساس ناهي منهنجا ڪتاب جيڪي ڇپبا آھن تہ خور سارا اهڙا بہ ماڻھو آھن جيڪي ڏوھراڪو ڏيندا آھن تہ سائين توهان اسان کي نہ ٿا ڏيو معنٰى ٻہ سئو وارو ڪتاب بيستي ماڻھن جي لا۽ سندي ماڻھو ن لا۽ اُ ھي ٻين غلط تي اهلائي ڪيترا پئسا خرچ ڪندا آھن يار دوست پارٽي ۽ ٻين فزول ڪمن ۾ خرچ ڪندا آھن اهڙي نموني اسان جو سياستدان آھي بدقسمتي آھي تہ اسان قومپرست ھيڏيمحل تائين سنڌ مان ھڪڙي بہ نہ نٿو کڻي سڳهي ڇو تہ ليڊر سڏائڻ سولو آهي ۽۽ ليڊر ٿيڻ ڏکيو آهي اُ ها بدقسمتي آھي تہ انهن اهڙي ماحول ۾ ادب پلبو توهان ڇا ٿا سمجهو ڇا اهو نتيجا ڏيندو جيڪي ڪجهہ پڙهي ڪونه ٿو جيڪي ڪري ڪونه ٿو انهن لا۽ اتمنان يا اعتبار نہ ٿي سگهندا

سوال:موجوده سنڌي تعليم جي بابت ڇا خيال آهي؟

جواب:سنڌي تعليم جي باري ۾ وڏا وڏا سڪينڊل ٿين ٿا ٽين ٽين هزار پئسا ڏئي بڙتي ٿين پيا اوتي سنڌي تعليم جو ٻيرو هٿن سان ٻوريو ويو آھي جنهن نظام ۾ critilism هجي جنهن نظام ۾ توهان جي ماڻهن جي تقدير وڏيري جي هٿ ۾ هجي جنهن نظام ۾ سياستدان ماڻهن کي گڏھ ۽ گهوڙن وانگر ھلائيڻ چاهي انهي نظام ۾۾ تعليم ڪونه ايندي آهي انهيَ نظام کي ڄاڻي واري تباهہ ڪيو ويندو آھي ۽ ساڳئي حالت اها سنڌين سان آهي بدقسمتي آهي قوم جي ۽ ماڻھن جي اهو ڇو ڀٽو صاحب 70سالن جي عمر ۾ شھيد ٿيو بينظير کي 8 سال ٿي ويا آھن پر هي ماڻهو ڀٽي جو قرض ٿو رهي ڪو بہ انهن باري ۾ سيريس ناهي نتيجو ڇا آھي جو هي جيڪا جهالت ماڻهن کي ڏئي پئي وئي آھي نہ سياستدان چاهي ٿو تہ ماڻھو ۾ جهالت هجي جيئن انهي جي جهالت مان فائدو کڻا مونکي ڪنهن بہ لحاظ کان انھئ ۾ روشني جي لاٽ نظر نہ ٿي اچي باقي اهيو آھي تہ اڳتي هلي ٻيا چڱا ماڻهو اچن اُ ھي ڪجهہ ڪن سنڌي تعليم جو ٻيرو ٻوريو ويو آھي

سوال:پرنٽ ۽ اليڪٽرانڪ ميڊيا جي ايندڙ واڌ کي اوهان ڪيئن ٿا ڏسو؟

جواب: ٰ چوندا آھين ادب برائي ادب نہ هجي ادب برائي تنقيد هجي جيڪي ادب اچي انهئ لحاظ سان تنقيد ڪيون جيڪڏهن اسان جي ڪهاڻي اُ ن لحاظ سان هجي اهو ماڻجن کي و ڏيکاريندي هاڻي انهيَ لحاظ سان هجي تہ مسئلا جن جي جي بہ ڪري انهن جو حل بہ اهو ڀلي پرنٽ ميڊيا هجي ڀلي اليڪٽرانڪ ميڊيا هجي يا وري رٽن ميڊيا هجي اهيا جيڪڏهن اصلاح جي بنياد کان ئي آھي اها بہ انهي طور تي فائديمند ٿيندي اگر اصلاح جي لحاظ کان ناهي صرف پروفيشن جي لحاظ سان آهي تہ اها ايتري فائديمند ناهي ٿيندي اگر معاشري جي باري ۾ يا انهئ جي خرابيون خاميون اجاگر ڪن ٿيون انهئ کي ظاهر ڪن ٿيون ان جا لکن ٿا خاص ڪري %90 ٻئي کي ڳالهائڻ جي لا۽ يا ٻئي کي خراب چوڻ جي لا۽ استعمال ڪئي وڃي ٿي جيڪڏهن اسان پنهنجو positive attitude رکنداسين تہ يقينق طور تي اها فائيديمند ٿيندي اگر positive attitute نہ هوندو تہ negative هوندو جي ڪا بہ شئ ھجي هو انهيَ کي تباھ ڪندي آهي

 سوال:توهان جي لکيل ڪهاڻين ۽ ڊرامن تي ڪهڙا اثر پيا آھن؟

 جواب: مون پهرين بہ ڳالهہ چئي تہ سنڌي ادب جي بدقسمتي آ ھي جو سنڌي ماڻهو ٻہ سؤ وارو ڪتاب بہ نہ پيا خريد ڪري سگهن جو پبليشن جا 50 70 ڪتاب پنج ست سالن کان پو۽ رڌي ۾ کپائيندا آهن ماڻهن جي لا۽ ويب سائٽ، نيٽورڪ استعمال ڪرڻ سولي آهي ٽي وي ڏسڻ سولي آھي پر ماڻھن جي لا۽ ڪتاب خريد ڪرڻ ۽ پڙھڻ ڏکيو ڪم آهي.

سوال: ڪهاڻين بابت توهان نئي ليکڪارن کي ڪجهہ چوڻ چاهيندا؟ 

جواب:اصل ۾ مسئلو اهيو آھي تہ توهان جي ڪهاڻي تيستائين ڪارائتي ڪانهي جيستائين ڪير انهئ کي پڙھي ڪونه ٿو جيڪڏھن اوهان جي ڪهاڻي کي ڪير پڙھي ٿو ان مان ڪو رستو ڳولي ٿو تہ پو۽ ۽ ٻيو ڇا آھي تہ اسان اڄ بہ اها ڳالهہ ڪنداسين هاڻي توهان سنڌي ٻولين جي ڳالهہ ڪيو اخبار توهان کڻي ڏسو جيڪڏهن توهان ڏسندو تہ 50 انهي ۾ غلطيون نظر اينديون اهڙي نموني سان ڪنهن بہ software ۾۾ ڏسو سنڌي ٻولي ڪانهي ڪا توهان وٽ ايترا ميسيج ٿا اچن انهن ۾ يا تہ انگريزي يا اردو الفابيٽ ۽ اهو ايترو ڪارائتو ناهي ۽ ڪو اسن سان ايترو سيريس بہ ناهي جو اهيو ڪم ڪري اڳئي نموني سان توهان جي سنڌي ڪهاڻي يا سنڌي معاشري جي ڳالهہ ٻڌي ڪونه ٿو تہ ڪرڻ يا لکڻ ۾ ڪو فائدو ناهي اخبار آھي ماڻهو اها پرهن ٿا چار روپي جي اخبار خريد ڪري ٿو ۽ انهي ۾ ايترو مواد هوندو آهي جو ٻہ ٽي ڪلاڪ لڳي ويندا آھن ۽ جيڪو ٽائم بچي ٿو تہ ماڻهو کي اچي اهڙو ادب ڏيو جو ماڻهو ۾ شوق پيدا ٿئي

سوال:اڄ جي سنڌي شاگردن جي لا۽ اوهان ڇا چوڻ چاهيندا؟ 

جواب: سنڌي شاگردن کي پنهنجي علم تي ڌيان ڏيڻ کپي compitation جو دور آهي
 جيترو وڌيڪ compitation ۾ ايندا اوترو هي ڪامياب ٿيندا سنڌي قوم جي لا۽ ٻي ڪابہ سرڪاري واٽ ڪانهي ڪا جيستائين سنڌي ڇوڪرا compitation ۾ اچي پنهنجي جاهہ نہ ولاري تنهن ڪري جيترو بہ ٿي سڳهي تعليم جو شوق ڪن اڄ سنڌي جوان جي رات جيڪا آھي شروع ٿئي ٿي پئي 1 يا وڳئ کان پو۽ رڳو ۽ موبائيل فون ۽ تعليم ڪانه هوندي ۽ سنڌي تعليم جو ٻيرو بہ ٻڏندو بهتر آھي تہ تعليم تي زور ڏين.

اهو صرف ناهي تہ سرڪاري نوڪري هئڻ گهرجي کور سارا ٻيا بہ طريقا اچن آهن 
سنڌي شاگردن جي لا۽ ضروري آھي تہ اهي compitation ۾ اچن.

Faryal Abbasi 2k14/MC/119