Tuesday 3 November 2015

fall of handicraft in GN Shah

REVISED
                                                                                         
محمد حسن سمون 
                                                                                  Roll No. 2k14/MC/53
غلام نبي شاھ جون وڃائجي ويل سٽيون (ڪريگري ۽ پيشا)
عمر ڪوٽ ضلعي جي دنگ تي اڏيل پراڻو ۽ تاريخي ڳوٺ غلام نبي شاھ جيڪو ڪنهن دؤر کان بهترين قسم جي ڪاريگري جي ڪري مشهور آهي. هن ڳوٺ جون مختلف قسم جون ڪاريگريون يا فن جيڪي نه صرف ضلعي عمر ڪوٽ ۾ پر سنڌ جي ٻين علائقن ۾ به مشهور آهن.
   انهن مشهور هنرن ۾ هن ڳوٺ جو رنگاوتي وارو هنر  به هڪ آهي.
رنگاوتي وارو هنر جيڪو هن ڳوٺ جو ڪنهن وقت کان تمام وڌيڪ مشهور آهي. جيڪا کتري قوم کان ڪيو وڃي ٿو ۽ اهو نهر کتري قوم جو اصل هنر آهي.هر قوم ۽ يا ذات جو پنهنجو پنهنجو هنر هوندو آهي. انهي هنر جي ڪري اها قوم سڃاتي وڃي ٿي. رنگاوتي واري هنر ۾ کتري قوم تمام ۾مشهور آهي. اهيسفيد ڪلر جي ڪپڙي تي پنهنجي هنر جي ذريعي رنگ ڀريمختلف ڊرائون ڏيندا آهن. جنهن ۾ سنڌي ثقافتي اجرڪ ۽ سنڌي عورتن جو گهاگهرو شامل آهن. غلام نبي شاھ جي کتري قوم جو هي هنر/ڪاريگري جيڪا نه صرف ضلعي عمر ڪوٽ ۾ پر سنڌ جي ڪجھ ٻين علائقن ۾ به مشهور آهي. هن ڳوٺ جي ثقافتي اجرڪ تمام گهڻو پسند ڪئي ويندي آهي جيڪا ڳوٺن ۾ وڏي پيماني تي استعمال ٿينسي آهي خاص ڪري شادي ۾ هن ثقافتي اجرڪ جو وڌيڪ استعمال ٿيندو آهي ڇاڪاڻ ته ڳوٺ ۾ شادي جو اهو رواج هوندو آهي ته جنهن جي شادي آهي ان کي ٻين جي طرفان اجرڪ ڏني ويندي آهي. ان کان علاوه مهمان نوازي ۾ به مهمان کي اجرڪ جو تحفو ڏنو ويندو آهي. گهاگهري جو استعمال به ڳوٺ ۾ وڌيڪ ٿئي ٿو تنهن ڪري ڳوٺ ليول تي هن کي تمام وڌيڪ پسند ڪيو وڃي ٿو جيڪو غلام نبي شاھ ڳوٺ جي کتري قوم جو هنر آهي. 
رنگاوتي واري هنر ۾ پڙ جيڪا درگاھ ۾ اوليائن تي ڍاڙهي وڃي ٿي جنهن کي سائي چادر به چيو وڃي ٿو سا کتري قوم جو هنر آهي. اهو هنر هن ڳوٺ جي پترين جو مشهور آهي. 
 غلام نبي شاھ ۾ هن وقت تائين اهي ڪاريگريون ٿي رهيون آهن پر اڳ جي حساب سان هاڻي ايتريون نه ٿي رهيون آهن. هاڻي غلام نبي شاھ ۾ رنگاوتي جو هنر صرف ٽن گهرن مان ڪيو وڃي ٿو. اهو انهي ڪري ته هاڻِ کتري قوم هن وقت ٻيا پيشا ڪري رهي آهي جنهن ۾ دڪانداري، ماسترييي وغيره.
غلام نبي شاھ جي تاريخ جي لحاظ کان ته سڀ کان پهرين هنن ڳوٺ ۾ سيدن سان گڏ ڪنڀار قوم جو هنر به مشهور آهي. هنن جو مشهور هنر مٽي جا ٿانھ ٺاهڻ به آهي. اهي ڪنڀار مٽي کي ڳوهي انکي ڪنهن ٿانھ جي شڪل ڏئي پيش ڪندا آهن. انهن جي ٺهيل مشهور ٿانھ ۾ دلو تمام مشهور آهي. اهي دلي کي مٽي مان ٺاهي ان تي بهترين قسم جي ڊزائن ٺاهيل هوندي آهي. ٻيا به ڪافي سارا ٿانھ مٽي جا جنهن تي ڊزائن ٺاهيل هوندي آهي مثال طور اٽو ڳوهڻ لاءِ استعمال ٿيندڙ پاٽ ، چانھ پيڻ لاءِ جمني/پيالو سو بهترين قسم جو هنر آهي.
غلام نبي شاھ ڳوٺ ٻيو بهترين هنر عورتن جو هنر مطلب عورتن جي هٿ سان ٺاهيل ڀرت مشهور آهي جيڪا اڃا تائين ميگھواڙ قوم جون عورتون ٺاهينديون آهن اهي عورتون ڪپڙن تي مخلتف قسم جا پشم واري ڌاڳي جو استعمال ڪري ڀرت ڀرينديون آهن. جنهن ۾ عورتون جي ڪپڙن تي ٺهيل مختلف ڀرت شامل آهن. انهي کان علاوه وهاڻن ۽ ڇادرن تي ٺهيل ڀرت به انهن عورتن جي هنر ۾ شامل آهي. مڪو ڀريل اڳٽ جيڪي ڳوٺ ۾ وڏي شوق سان استعمال ڪيا وڃن ٿا سي به انهن تورتن کان ٺاهيا
وڃن ٿا. 
هن ڳوٺ جو هڪ ٻيو هنر جيڪو هاڻِ ميگهواڙ عورتون وڏي پيماني تي ٺاهينديون آهن. اهو آحي موڙ شادي ۾ گهوٽ جي لاءِ استعمال ڪيو ويندو آهي. جيڪو ٺاهيوويندو آهي ڌاڳن ۾ مڻيا پڙوڙي ۽ ان کي بهتين ڊزائن ڏني ويندي آهي.
انهي کان علاوه بوتلن تي مڪو طري تيل وجهڻ لاءِ استعمال ڪيو ويندو آهي جيڪو پڻ شادي ۾ وڏيڪ استعمال ٿيندو آهي. ٻيون ڪافي ساريون مڪي جو طرت طتيل جنهن تي اهي هن ڳوٺ جون مشهور آهن.
غلام نبي شاھ جي هڪ ٻي قوم جيڪا پنهنجي ذات سان سڃاتي وڃي ٽي اها آهي مالهي قوم جيڪا پنهنجي پيشي جي ڪري سڃاتا وڃن ٿا. جيڪي باغن جي سار سنڀال لهندا آهن ۽ ٻنيون وغيره جي سار سنڀال لهندا آهن ڏاڍا محنتي آهن پنهنجي پيشي جي حوالي سان.
اهي سڀئي فن يا ڪاريگري وارا پيشا جيڪي هاڻي غلام نبي شاھ ۾ ايتري گهڻي مقدار ۾ نه رهيا آهن هن جو سبب اهو آحي ته جديد دؤر جنهن کي ڪمپيوٽر دؤر پئجي ٿو هن ۾ ڏينهون ڏينهن ترقي ٿيندي رهي ٿي ماڻهن پنهنجا اصلي ڪاريگري ڇڏي ڏني آهي.
   محمد حسن سمون
Roll No: 2k14/MC/53 
 سر سهيل سانگي      

This practical work was carried under supervision of Sir Sohail Sangi     
 --------------------------- FIRST VERSION ---------------
Write ur name in sindhi also. fotos are also required
Khatri is not nation. 
 Feature Topic                                                                                                                                                                                                        From: Muhammad Hassan Samoon                                                                                     Roll No. 2k14/MC/53
غلام نبي شاھ جون وڃائجي ويل سٽيون (ڪريگري ۽ پيشا)
عمر ڪوٽ ضلعي جي دنگ تي اڏيل پراڻو ۽ تاريخي ڳوٺ غلام نبي شاھ جيڪو ڪنهن دؤر کان بهترين قسم جي ڪاريگري جي ڪري مشهور آهي. هن ڳوٺ جون مختلف قسم جون ڪاريگريون يا فن جيڪي نه صرف ضلعي عمر ڪوٽ ۾ پر سنڌ جي ٻين علائقن ۾ به مشهور آهن.
   انهن مشهور هنرن ۾ هن ڳوٺ جو رنگاوتي وارو هنر  به هڪ آهي.
رنگاوتي وارو هنر جيڪو هن ڳوٺ جو ڪنهن وقت کان تمام وڌيڪ مشهور آهي. جيڪا کتري قوم کان ڪيو وڃي ٿو ۽ اهو نهر کتري قوم جو اصل هنر آهي.هر قوم ۽ يا ذات جو پنهنجو پنهنجو هنر هوندو آهي. انهي هنر جي ڪري اها قوم سڃاتي وڃي ٿي. رنگاوتي واري هنر ۾ کتري قوم تمام ۾مشهور آهي. اهي سفيد ڪلر جي ڪپڙي تي پنهنجي هنر جي ذريعي رنگ ڀريمختلف ڊرائون ڏيندا آهن. جنهن ۾ سنڌي ثقافتي اجرڪ ۽ سنڌي عورتن جو گهاگهرو شامل آهن. غلام نبي شاھ جي کتري قوم جو هي هنر/ڪاريگري جيڪا نه صرف ضلعي عمر ڪوٽ ۾ پر سنڌ جي ڪجھ ٻين علائقن ۾ به مشهور آهي. هن ڳوٺ جي ثقافتي اجرڪ تمام گهڻو پسند ڪئي ويندي آهي جيڪا ڳوٺن ۾ وڏي پيماني تي استعمال ٿينسي آهي خاص ڪري شادي ۾ هن ثقافتي اجرڪ جو وڌيڪ استعمال ٿيندو آهي ڇاڪاڻ ته ڳوٺ ۾ شادي جو اهو رواج هوندو آهي ته جنهن جي شادي آهي ان کي ٻين جي طرفان اجرڪ ڏني ويندي آهي. ان کان علاوه مهمان نوازي ۾ به مهمان کي اجرڪ جو تحفو ڏنو ويندو آهي. گهاگهري جو استعمال به ڳوٺ ۾ وڌيڪ ٿئي ٿو تنهن ڪري ڳوٺ ليول تي هن کي تمام وڌيڪ پسند ڪيو وڃي ٿو جيڪو غلام نبي شاھ ڳوٺ جي کتري قوم جو هنر آهي. 
رنگاوتي واري هنر ۾ پڙ جيڪا درگاھ ۾ اوليائن تي ڍاڙهي وڃي ٿي جنهن کي سائي چادر به چيو وڃي ٿو سا کتري قوم جو هنر آهي. اهو هنر هن ڳوٺ جي پترين جو مشهور آهي. 
 غلام نبي شاھ ۾ هن وقت تائين اهي ڪاريگريون ٿي رهيون آهن پر اڳ جي حساب سان هاڻي ايتريون نه ٿي رهيون آهن. هاڻي غلام نبي شاھ ۾ رنگاوتي جو هنر صرف ٽن گهرن مان ڪيو وڃي ٿو. اهو انهي ڪري ته هاڻِ کتري قوم هن وقت ٻيا پيشا ڪري رهي آهي جنهن ۾ دڪانداري، ماسترييي وغيره.
غلام نبي شاھ جي تاريخ جي لحاظ کان ته سڀ کان پهرين هنن ڳوٺ ۾ سيدن سان گڏ ڪنڀار قوم جو هنر به مشهور آهي. هنن جو مشهور هنر مٽي جا ٿانھ ٺاهڻ به آهي. اهي ڪنڀار مٽي کي ڳوهي انکي ڪنهن ٿانھ جي شڪل ڏئي پيش ڪندا آهن. انهن جي ٺهيل مشهور ٿانھ ۾ دلو تمام مشهور آهي. اهي دلي کي مٽي مان ٺاهي ان تي بهترين قسم جي ڊزائن ٺاهيل هوندي آهي. ٻيا به ڪافي سارا ٿانھ مٽي جا جنهن تي ڊزائن ٺاهيل هوندي آهي مثال طور اٽو ڳوهڻ لاءِ استعمال ٿيندڙ پاٽ ، چانھ پيڻ لاءِ جمني/پيالو سو بهترين قسم جو هنر آهي.
غلام نبي شاھ ڳوٺ ٻيو بهترين هنر عورتن جو هنر مطلب عورتن جي هٿ سان ٺاهيل ڀرت مشهور آهي جيڪا اڃا تائين ميگھواڙ قوم جون عورتون ٺاهينديون آهن اهي عورتون ڪپڙن تي مخلتف قسم جا پشم واري ڌاڳي جو استعمال ڪري ڀرت ڀرينديون آهن. جنهن ۾ عورتون جي ڪپڙن تي ٺهيل مختلف ڀرت شامل آهن. انهي کان علاوه وهاڻن ۽ ڇادرن تي ٺهيل ڀرت به انهن عورتن جي هنر ۾ شامل آهي. مڪو ڀريل اڳٽ جيڪي ڳوٺ ۾ وڏي شوق سان استعمال ڪيا وڃن ٿا سي به انهن تورتن کان ٺاهيا وڃن ٿا. 
هن ڳوٺ جو هڪ ٻيو هنر جيڪو هاڻِ ميگهواڙ عورتون وڏي پيماني تي ٺاهينديون آهن. اهو آحي موڙ شادي ۾ گهوٽ جي لاءِ استعمال ڪيو ويندو آهي. جيڪو ٺاهيوويندو آهي ڌاڳن ۾ مڻيا پڙوڙي ۽ ان کي بهتين ڊزائن ڏني ويندي آهي.
انهي کان علاوه بوتلن تي مڪو طري تيل وجهڻ لاءِ استعمال ڪيو ويندو آهي جيڪو پڻ شادي ۾ وڏيڪ استعمال ٿيندو آهي. ٻيون ڪافي ساريون مڪي جو طرت طتيل جنهن تي اهي هن ڳوٺ جون مشهور آهن.
غلام نبي شاھ جي هڪ ٻي قوم جيڪا پنهنجي ذات سان سڃاتي وڃي ٽي اها آهي مالهي قوم جيڪا پنهنجي پيشي جي ڪري سڃاتا وڃن ٿا. جيڪي باغن جي سار سنڀال لهندا آهن ۽ ٻنيون وغيره جي سار سنڀال لهندا آهن ڏاڍا محنتي آهن پنهنجي پيشي جي حوالي سان.
اهي سڀئي فن يا ڪاريگري وارا پيشا جيڪي هاڻي غلام نبي شاھ ۾ ايتري گهڻي مقدار ۾ نه رهيا آهن هن جو سبب اهو آحي ته جديد دؤر جنهن کي ڪمپيوٽر دؤر پئجي ٿو هن ۾ ڏينهون ڏينهن ترقي ٿيندي رهي ٿي ماڻهن پنهنجا اصلي ڪاريگري ڇڏي ڏني آهي







Roll No: 2k14/MC/53 

No comments:

Post a Comment